ว่าด้วยเรื่อง Helpless Character ภาพยนตร์ และโลกแห่งความจริง...
เมื่อไม่นานมานี้ มีข่าวใน นสพ.ฉบับหนึ่งเกี่ยวกับ สาวจบโทจากนิวยอร์ก ไปโดนพ่อหมอลงคุณไสยฯ ...ลงไปลงมากลายเป็นจับข่มขืน กักขังอยู่หลายวัน กว่าจะหนีออกมาได้ เธอเล่าว่าโดนมอมยา ไม่มีแรงจะวิ่งหนี ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้
อ่านข่าวนี้แล้ว ก็นึกถึงหนังหลายเรื่องในช่วงหลังๆ ไม่ว่าจะเป็น Missing, Speak no Evil, Helpless หรือ "บ้านเช่า บูชายัญ" ซึ่งมีจุดร่วมเหมือนกันอย่างหนึ่งคือ มีตัวละครตัวใดตัวหนึ่ง เป็น Helpless Character เรามักคุยถึง Nostalgia พูดถึง Coming-of-age แต่ว่ากันตามจริง คนสัมผัสกับตัวละครแบบ Helpless Character บ่อยกว่า ถี่กว่า
แล้ว Helpless Character คืออะไร?
อย่างง่ายๆ ก็คือ คนที่จะช่วยเหลือตัวเองไม่ค่อยได้ (หรือไม่ได้เลย) เช่นเด็ก คนแก่ ผู้หญิง หรือคนพิการ (แขนขาขาด ตาบอด หรือนั่งวีลแชร์) ตัวละคร 4 แบบนี้ เวลาเจอฆาตกร เจอผีบ้า เจอผู้ร้าย มักจะตายก่อน หรือยากจะรับมือกับคนชั่วร้าย ตัวอย่างคลาสสิกมาก ก็คือ แม่ตาบอด ของ จูเลีย โรเบิร์ตส ในหนัง Sleeping with the enemy, เด็กผู้หญิงใน Alien หรือเข้ามาใกล้หน่อยคือ บทของหญิงแก่ข้างบ้าน เพื่อนบ้านของ มิว ในบ้านเช่าฯ
...
สิ่งสำคัญมาก ที่จะดูออกว่า ใครคือ Helpless Character ก็คือ คนดูเป็นห่วงเป็นใยใคร ผูกพันกับคนไหน มากที่สุดในหนัง ถ้ามีแมวขาขาด คนแก่ และผู้พิการตาบอด ใครทำให้เรา "ห่วงมาก" จนกังวล คนนั้นแหละ Helpless Character
บางที ลักษณะของ Helpless ไม่จำเป็นต้องเป็น ผู้หญิง เด็ก หรือคนแก่ เสมอไป เพียงแต่โดยหลักๆ มักจะเป็นกลุ่มนี้ ผู้ร้าย ผีบ้า ฆาตกร มักจะมุ่งไปที่พวกนี้ และคนดูจะกังวล เครียด ว่า จะมีพระเอก หรือใครมาช่วยพวกเธอมั้ย เพราะพวกเธอคงช่วยเหลือตัวเองไม่ได้
หนังตระกูลหนึ่ง ที่มักจะต้องมี Helpless Character เสมอๆ ก็คือ หนังเขย่าขวัญ (Thriller) เพราะช่วงหนึ่งของหนัง ฆาตกรจะเล่นงาน พวกช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ เพื่อให้คนดูเอาใจช่วย ห่วงใย ผูกพัน คือขณะที่หนังเดินเรื่องไป ใจเราก็จะคอยนึกว่า "จะมีใครช่วยเธอมั้ย" Helpless Character จะต้องเดินเรื่องอยู่ในหนัง นานเหมือนกัน ถ้าโผล่มาแล้วตายเลย อันนี้ไม่ถือว่าใช่ (เพราะคนดู ยังไม่ห่วงใย ผูกพัน)
มีการเคย "จัดอันดับ" กันว่า ใครคือ Helpless ที่ดีสุด ดังสุด ซึ่งก็ไม่มีประโยชน์อะไร เพราะ Helpless Character ที่ยิ่งใหญ่สุด ลุ่มลึกตลอดกาล คือ ผู้ชายโรคจิตที่ชื่อ "นอร์แมน เบสท์" ในหนัง Psycho ปี 1960 ของ "อัลเฟรด ฮิทช์ค็อก" ไม่พิการ ไม่ตาบอด ไม่นั่งวีลแชร์ และไม่เด็ก แถม "เป็นผู้ชาย"!!
"นอร์แมน" ทำงานเป็นเจ้าของโรงแรมที่พัก แล้วฆ่าเหยื่อ คือคนที่มาพัก ขณะที่หนังมี ผู้หญิง คนแก่ อยู่ในเรื่อง น่าจะอ่อนแอที่สุด แต่งานนี้กลายเป็น นอร์แมน ที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ที่สุด เพราะเขาถูกสภาพจิต ความกลัว เกี่ยวกับแม่ ในอดีต ควบคุมครอบครองความคิดตลอดเวลา จึงต้องฆ่าคนเรื่อยๆ...นอร์แมน จึงช่วยตัวเองไม่ได้ เพราะจิตถูกความทรงจำเกี่ยวกับแม่คุมขังไว้ นี่คือ Helpless ที่ลึกที่สุด เท่าที่มีในหนัง
...
มาถึงตรงนี้... เราจึงพบว่า ตัวละครที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ มักมีลักษณะที่เรียกว่า Vulnerable หรือเปราะบาง อ่อนแอ คนแก่ตาบอด ผู้หญิงพิการ เด็กเล็ก หรือ ชายจิตเสื่อม จากแม่ร้ายๆ
แต่ก็มีบ้าง คนที่เอาแต่เชื่อคุณไสย ทั้งๆ ที่ช่วยเหลือตัวเองได้ แขนขาครบ ทำงานดี แต่กลับทำให้ตัวเอง กลายเป็น Helpless Character เพียงแค่เพื่อนทักว่า ใบหน้าหมองคล้ำ ควรไปปรึกษาพ่อหมอ....
อ่านบทความของ "นันทขว้าง สิรสุนทร" เพิ่มเติม :