หนังสือคาลิล ยิบราน เล่มใบเบิกทาง (กิติมา อมรทัต แปล สำนักพิมพ์แสงดาว พิมพ์ครั้งที่ 4 พ.ศ.2564) คำแนะนำผู้เขียนสั้นๆ เขาลาโลกไปเมื่อ ค.ศ.1931 เมื่ออายุ 48 ปี
มีคำจารึกบนหลุมศพในถ้ำบนภูเขาภาคเหนือของเลบานอน ดังนี้
ข้าพเจ้ายังมีชีวิตอยู่เหมือนพวกท่าน และบัดนี้กำลังถัดจากท่านไป ดังนั้น จงหลับตาลง และมองย้อนหลัง ท่านจะได้แลเห็นข้าพเจ้าอยู่ ณ เบื้องหน้าท่าน
งานกวีของยิบรานแม้จะเป็นแบบร้อยแก้ว แต่มีสารัตถะแห่งรสกวี เพราะมีลีลาดนตรีแฝงอยู่ เป็นความงามที่ทำลายปราการของการจำแนกระหว่างร้อยแก้วและร้อยกรอง เป็นถ้อยร้อยเรียงที่สุดแสนไพเราะ
จริงแท้แค่ไหนน่าจะพิสูจน์กันดู ด้วยการอ่านเรื่องต่อไปนี้ ของขวัญสามชิ้น
ในกาลครั้งหนึ่ง ในเมืองบิชารี มีเจ้าชายผู้ทรงธรรมผู้หนึ่ง ซึ่งเป็นที่รักและให้เกียรติจากอาณาประชาราษฎร์ทั้งปวง
แต่ก็นั่นแหละ แต่ก็ยังมีชายผู้ยากจนแสนสาหัสผู้หนึ่ง ผูกจิตคิดเจ็บแค้นเจ้าชาย งานประจำเป็นที่เปิดเผยต่อสาธารณชน เขาไปถึงไหนก็แกว่งลิ้นอาบยาพิษใส่ร้ายเจ้าชายอยู่ตลอดเวลา
เจ้าชายทรงทราบดี
แต่พระองค์ก็ทรงอดทนไว้ จนหลายครั้งพระองค์ก็ทรงลืมไปเลย ว่าในบ้านเมืองของพระองค์มีชายคนนี้เป็นอาณา ประชาราษฎร์คนหนึ่ง
แต่วันหนึ่งพระองค์ก็ทรงนึกถึงเขาขึ้นมาได้ในคืนหน้าหนาว จึงมีบริวารของพระราชาไปถึงหน้าประตูบ้านของชายคนนั้น
ในมือของพวกเขาถือแป้งกระสอบหนึ่ง สบู่ถุงหนึ่ง
และอ้อยท่อนหนึ่ง
สิ้นเสียงเคาะประตู ชายเจ้าของบ้านก็เปิดประตูออกมา บริวารพระราชากล่าวกับเขาว่า
“เจ้าชายทรงส่งของขวัญเหล่านี้มา เพื่อแสดงความระลึกถึงท่าน”
ชายยากจนรู้สึกยินดีมาก เขาคิดว่าของขวัญเหล่านั้นแทนความเคารพของเจ้าชาย เขาเอาเรื่องนี้คุยให้ใครต่อใครฟัง ไม่เว้นวันที่เขาไปเฝ้าพระสังฆราช
...
ด้วยสุ้มเสียงแห่งความภาคภูมิใจ เขากล่าวกับพระสังฆราชว่า
“ท่านสาธุชน ไม่เห็นดอกหรือ? พระราชาทรงปรารถนาความประสงค์ดีจากข้าพเจ้าเพียงไหน?”
“โอ้! เจ้าชายช่างทรงพระปรีชาเช่นนี้” พระสังฆราชกล่าวประโยคแรก แต่ประโยคต่อๆ ไป ทำให้ชายยากจนผิดคาด “แต่เจ้าก็มีความเข้าใจน้อยเสียนี่กระไร! เจ้าชายตรัสมาเป็นสัญลักษณ์
แป้งนั้นสำหรับท้องที่หิวโหยของเจ้า สบู่นั้นสำหรับผิวหนังที่สกปรกโสมมของเจ้า
ส่วนอ้อยก็สำหรับเจ้าเท่านั้น จะทำให้ลิ้นของเจ้าหวานขึ้น”
ความเข้าใจที่กระจ่างจากพระสังฆราช นับแต่วันนั้นชายยากจนก็รู้สึกอับอาย เขาอายแม้กระทั่งตัวเอง ขณะความเกลียดชังเจ้าชายยิ่งเพิ่มขึ้น
แต่เขาเกลียดชังสังฆราชยิ่งกว่า เกลียดที่ท่านเปิดเผยความคิดของพระราชาให้เขาได้รู้
หลังจากนั้น ชายผู้ยากจนข้นแค้นก็ปิดปากเงียบ
อ่านเรื่องของขวัญสามชิ้นจบแล้ว ผมก็แน่ใจ วันเวลาผ่านไปกว่าร้อยปี แต่คาลิล ยิบราน ก็ยังไม่ได้ตายไปจากหัวใจพวกเราจริงๆ.
กิเลน ประลองเชิง
คลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม