แม้จะดูเหมือนผ่อนคลายลงสำหรับการระบาดของโควิด-19 แต่การกลายพันธุ์ของเชื้อไวรัสกลับไม่หยุดยั้ง ล่าสุดการกลายพันธุ์ของโควิดสายพันธุ์โอมิครอนที่แตกเป็นสายพันธุ์ XBB.1.5 กำลังกลายเป็นสายพันธุ์ที่ถูกจับตาว่าจะเป็นสายพันธุ์หลักของการระบาดในปี 2566 นี้ โดยล่าสุดมีรายงานว่า XBB.1.5 ได้ระบาดไปแล้วใน 29 ประเทศทั่วโลก
เพจเฟซบุ๊กของ รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้ข้อมูลเกี่ยวกับ XBB.1.5 ว่า องค์การอนามัยโลก ออกมาแถลงเมื่อวานนี้ (4 ม.ค.66) โดย Dr.Maria Van Kerkhove ได้สรุปผลการประชุมของ The Technical Advisory Group on Virus Evolution (TAG-VE) ระบุว่า ปัจจุบัน XBB.1.5 ระบาดไปแล้ว 29 ประเทศทั่วโลก โดยก่อนหน้านี้พบการระบาดในอเมริกาและกระจายไปแถบยุโรป แต่ปัจจุบันครองสัดส่วนการระบาดถึง 70% ในแถบตะวันออก เฉียงเหนือของอเมริกา คาดว่าอาจทำให้เกิดการระบาดระลอกถัดๆไปต่อจากนี้ในประเทศอื่นๆทั่วโลก
ทั้งนี้ XBB.1.5 ถือเป็นสายพันธุ์ย่อยของ Omicron ที่มีสมรรถนะในการแพร่เชื้อสูงที่สุดในทุกสายพันธุ์ย่อยที่เคยพบมาจนถึงปัจจุบัน ส่วนเหตุผลที่ XBB.1.5 แพร่ได้เร็วกว่าสายพันธุ์ย่อยอื่นที่มีมา Cao YL และคณะ จากมหาวิทยาลัยปักกิ่ง เผยแพร่ผลการศึกษาใน bioRxiv วันที่ 3 มกราคม 2566 ว่า XBB.1.5 นั้นมีการกลายพันธุ์ต่อยอดจาก XBB.1 ทำให้มีคุณสมบัติทั้งเรื่องการดื้อต่อภูมิคุ้มกันอย่างมาก และสามารถจับกับตัวรับ ACE2 ที่ผิวเซลล์เป้าหมายได้แน่นกว่าเดิม ทั้งสองคุณสมบัตินี้ น่าจะเป็นคำอธิบายถึงปรากฏการณ์ที่แพร่ระบาดอย่างรวดเร็วของสายพันธุ์ย่อยนี้
...
ส่วนที่มีการกังวลเรื่องการเปิดประเทศของจีน รศ.นพ.ธีระ ระบุว่า มาตรการของสหภาพยุโรปในการรับมือท่องเที่ยวจีนคือ แนะนำให้ผู้โดยสารทุกคน ไม่ว่าจะไปหรือมาจากจีน ใส่หน้ากากอนามัยทางการแพทย์หรือ หน้ากาก FFP2/N95/KN95 เน้นย้ำการปฏิบัติด้านสุขอนามัย การป้องกันตัว ให้แก่ผู้ที่เดินทางมาหรือไปที่จีน ทั้งในผู้โดยสารและเจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติงานในเครื่องบินและในสนามบิน คนที่เดินทางจากจีนไปยังทุกประเทศในเครือสมาชิกสหภาพยุโรปจะต้องมีผลตรวจโควิด-19 เป็นลบ โดยตรวจไม่เกิน 48 ชั่วโมงก่อนออกเดินทางจากจีน ให้แต่ละประเทศพิจารณาตามความเหมาะสม ในการดำเนินการสุ่มตรวจผู้โดยสารที่เดินทางจากจีนเมื่อมาถึงประเทศนั้นๆ และทำการตรวจสายพันธุ์ทุกรายที่ตรวจคัดกรองพบว่าติดเชื้อ ทำการตรวจน้ำเสีย และตรวจสายพันธุ์ของไวรัสจากเครื่องบินโดยสารที่มาจากจีน และจากสนามบิน รณรงค์ให้มีการฉีดวัคซีน และวัคซีนเข็มกระตุ้นให้แก่ประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มเปราะบาง สำหรับไทยเรานั้นด้วยสถานการณ์รอบโลกในปัจจุบัน ฟันธงได้ว่าคลื่นการระบาดยังเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ยังไม่ได้สงบ
อนึ่ง ก่อนหน้านี้ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก Center for Medical Genomics เกี่ยวกับ 18 คุณสมบัติสำคัญของโควิด “ซุปเปอร์แวเรียนท์ (super-variant) : XBB.1.5” ว่า ศูนย์ควบคุมโรคติดต่อสหรัฐอเมริกา (Centers for Disease Control and Prevention, CDC) แถลงว่าได้เกิดการแพร่ระบาดของโอมิครอน XBB.1.5 ในสหรัฐอเมริกาเป็นสองเท่าในเวลาเพียง 1 สัปดาห์ ปัจจุบันมีส่วนแบ่งการระบาดในผู้ติดเชื้อรายใหม่ถึง 40.5% คาดว่าโอมิครอนลูกผสม XBB.1.5 จะกลายเป็นสายพันธุ์หลักที่ระบาดไปทั่วโลกอย่างรวดเร็วในปี 2566
ทั้งนี้ คุณสมบัติสำคัญของโอมิครอน XBB.1.5 มีวิวัฒนาการกลายพันธุ์ต่างจาก XBB.1 ในส่วนของโปรตีนหนาม 1 ตำแหน่งคือ “F486P” เป็นสายพันธุ์ที่หลบเลี่ยงภูมิคุ้มกันได้ดีที่สุดสายพันธุ์หนึ่งในปัจจุบัน จับยึดกับผิวเซลล์บริเวณโปรตีน ACE-2 ของผู้ติดเชื้อได้แน่นที่สุดสายพันธุ์หนึ่ง ทำให้เป็นสายพันธุ์ที่แทรกรุกรานเข้าสู่เซลล์ได้ดีที่สุดและยังหลบเลี่ยงต่อภูมิคุ้มกันแบบผสม (hybrid immunity) อันเกิดจากการฉีดวัคซีนและการติดเชื้อตามธรรมชาติได้ดีกว่าสายพันธุ์ดั้งเดิม, อู่ฮั่น ถึง 104 เท่า ภูมิคุ้มกันแบบผสมจาก “การฉีดวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอตามด้วยการติดเชื้อโอมิครอน BA.4/BA.5 ตามธรรมชาติ” สามารถป้องกันการติดเชื้อ XBB ได้ดีกว่าการฉีดวัคซีนแบบเอ็มอาร์เอ็นเอตามด้วยการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นด้วยวัคซีนสองสายพันธุ์ (bivalent)
จากการถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนมของ XBB.1.5 ในช่วง 3 เดือนที่ผ่านมาพบว่า XBB.1.5 มีความได้เปรียบในการเติบโต-แพร่ระบาด (relative growth advantage) เหนือกว่าโอมิครอนทุกสายพันธุ์ที่แพร่ระบาดในขณะนี้ ประมาณ 109% และยังดื้อต่อยาฉีดสร้างภูมิคุ้มกันสำเร็จรูปทุกชนิดที่หลายประเทศมีใช้กันอยู่ในปัจจุบัน
คุณหมอธีระ ให้คำแนะนำว่า ปีกระต่ายนี้ ควรดำรงตนเป็นกระต่ายที่ตื่นตัว แต่ไม่ตื่นตูม ไม่หลงเชื่อข่าวลวงด้วยกิเลส รู้เท่าทันสถานการณ์ มีสติ ใช้ชีวิตไม่ประมาท ด้วยความห่วงใยที่บอกเสมอ สวมแมสก์ทุกครั้งที่ออกนอกบ้านและไม่อยู่ในที่แออัด.