ภาพของสตรีที่คุ้นหน้า...บางบ้านอาจคุ้นยิ่งกว่าภาพพ่อแม่พี่น้อง...คือภาพสตรีในขวดยา สตรีเพ็ญภาค
เอนก นาวิกมูล รวบรวมเขียนไว้ในหนังสือพ่อค้าไทยยุค พ.ศ.2480 (สำนักพิมพ์แสงดาว พ.ศ.2557) ว่า เคยผ่านตาโฆษณาห้างยาเพ็ญภาคบ่อยๆ จนกระทั่งรู้ว่า ถึงวันนี้ ห้างนี้ก็ยังคงทำกิจการอยู่
ยาดัง ที่ยังติดหูคนไทย ยาสตรีเพ็ญภาค ตราพญานาค บนกล่องมีรูปผู้หญิง ในกรอบลายไทย สะดุดตาสะดุดใจจนน่าซื้อไว้โชว์
เอนก ได้ข้อมูลแรก จากหนังสือพิมพ์ ชื่อ “วันอาทิตย์” ฉบับวันที่ 18 ก.ค.2469 เขียนว่า เวลา 3 ทุ่ม ฤกษ์งามยามดี นายเจือ เพ็ญภาคกุล ได้ทำการเปิดโรงละคร ที่ได้ชื่อพระราชทานว่า “สุโขทัยฮอล” ที่ตำบลสี่แยกราชวงศ์ จังหวัดพระนคร
ในการนี้ นายเจือได้กราบทูลอัญเชิญ สมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต ทรงชักผ้าคลุมป้ายใหญ่ หน้าโรงละคร เป็นปฐมฤกษ์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ ทรงชักผ้าคลุมป้ายน้อยสองข้าง นายพลโท พระองค์เจ้าคำรบ ทรงชักผ้าคลุมป้ายตรงทางเข้าด้านนอก
คืนนั้น คณะปราโมทย์นคร แสดงเรื่อง ฝืนความรัก เป็นที่พอพระหฤทัยมาก
เอนกบอกว่า การทำละครของนายเจือ น่าจะไม่ประสบความสำเร็จเท่าทำยาขาย ผลงานอันเป็นประจักษ์ ที่กล่าวถึงนายเจือ กล่าวกันแต่เรื่อง ห้างขายยา ตราพญานาค เป็นสำคัญ
หนังสือประวัติพ่อค้า ยุค 2480 ที่ได้จากคุณมัลลิกา วัชราภัย ธิดาหลวงนรเสรฐสนิท (สัน พานิช) ลงรูปประวัตินายเจืออย่างย่อว่า นายเจือ เพ็ญภาคกุล เจ้าของและผู้จัดการห้างขายยาเพ็ญภาค ถนนเยาวราช สำเร็จการศึกษา ชั้นมัธยมปีที่ 7 จากโรงเรียนวัดปทุมคงคา และชั้น 6 จากโรงเรียนอัสสัมชัญ เคยเป็นนักเรียนกฎหมาย
แต่งงานเมื่อ พ.ศ.2460 กับบุตรีคนใหญ่ของนายแป๊ะ โอสถานุเคราะห์ (ผู้ก่อตั้งห้างเต๊กเฮงหยู)
...
เมื่อแต่งงานมีเงินทุนอยู่ 3 พันบาท ได้เพียรพยายามทำการค้าจนมีกำไร มีทุนเพิ่มขึ้นเป็น 12,000 บาท จึงได้แยกออกมาตั้งห้างขายยาเพ็ญภาค 3 ปีแรก มีกำไร 5 พันบาท ต่อจากนั้น สมัยที่เขากวาง แผลงฤทธิ์ ได้กำไรปีละ 7 หมื่นบาท 11 ปีติดกัน
ต่อมาเมื่อถูกไฟไหม้ กิจการค้าขาดทุน เกือบล้มละลาย เคราะห์ดี ที่ได้รับอุปการะจากน้อง ซึ่งนายเจือเคยอุปการะให้ตั้งตัวได้ เช่น 1.77 บาหยัน และ สงวนศรี
เอนกทราบต่อมาว่า 1.77 นั้น เป็นของนางประชิต นางสาวธนบุรี พ.ศ.2477 แต่งงานกับนายเล็ก น้องชายนายเจือ เพ็ญภาคกุล มีบุตรธิดา 7 คน ชื่อโรงงาน 1.77 มาจากตำแหน่งนางงามอันดับที่ 1 ของธนบุรี ปี 2477
ส่วนบาหยัน เคยมีโฆษณา เครื่องสำอางชุดบาหยัน เครื่องประทินผิวหนังชั้นสูง แม้แต่ในยามฉุกเฉิน กลิ่นหอมของบาหยันยังทำให้ น้ำใจนักรบสดชื่น
เอนก สืบสาว เครื่องสำอางชุดบาหยัน...ผลิตจากโรงงานชื่อเพ็ญประภา ตั้งอยู่ถนนเยาวราชสรุปได้ว่า ประภา จัยวัฒน์ น้องของเจือ เพ็ญภาคกุล เป็นเจ้าของกิจการเครื่องสำอางยี่ห้อบาหยัน
เอนกรวบรวมโฆษณา ไว้ได้อีกหลายชิ้น ชิ้นหนึ่ง มีภาพนักร้องสาวสวยสองคน สมจิตต์ อินทุโสภณ และ บังอร อินทุโสภณ สองนักร้องเสียงทอง ใช้อินพลูเอนซอยล์ ยาหยดชีวิต ที่ใช้แล้วสดชื่นเป็นประจำ
โฆษณา ชิ้นต่อมา ยาเพ็ญภาคเม็ดดำแก้ไข้ได้จริง โฆษณาในภาพยนตร์สยาม ปีที่ 3 เล่มที่ 19 วันที่ 8 ส.ค.2467
ผลิตภัณฑ์จากห้างขายเพ็ญภาค เหล่านี้ ปัจจุบันไม่มีแล้ว ที่เห็นยังอยู่ ก็คือ ยาสตรีเพ็ญภาค
น่าเสียดาย เอนก ไม่ได้ค้น ต่อว่าสตรีในภาพโฆษณา ยาสตรีเพ็ญภาค เป็นใคร? ชื่ออะไร? มาจากไหน?
บาราย