ขัดแย้งมานาน จนเบื่อขัดแย้ง ไม่เป็นประโยชน์กับใคร เป็นตะกอนผ่านมุมมองสะท้อนปรากฏการณ์ในประเทศไทย ที่ติดหล่มวิกฤติขัดแย้งเกือบ 2 ทศวรรษ ในฐานะที่ นายนิกร จำนง เป็นประธานคณะอนุกรรมการพิจารณาศึกษาแนวข้อมูลและสถิติคดีความผิด อันเนื่องจากแรงจูงใจทางการเมือง ในคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาแนวทางการตรา พ.ร.บ.นิรโทษกรรม (กมธ.) สภาผู้แทนราษฎร
และประธานคณะอนุกรรมการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนเกี่ยวกับแนวทางในการทำประชามติเพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญ เลขานุการและโฆษกคณะกรรมการศึกษาแนวทางการทำประชามติ เพื่อแก้รัฐธรรมนูญ (กก.ศึกษาฯ) มีนายภูมิธรรม เวชยชัย รองนายกฯ รมว.พาณิชย์ เป็นประธาน
ฉายภาพให้เห็นอีกด้านของสังคม หลังศาลรัฐธรรมนูญไม่รับคำร้องประธานรัฐสภา ขอให้วินิจฉัยอำนาจแก้รัฐธรรมนูญ (รธน.) ต้องทำประชามติกี่ครั้ง ถือเป็นแค่ข้อสงสัยและคณะอนุกรรมการฯ ใน กมธ.สรุปผลศึกษาคดีเกี่ยวกับแรงจูงใจทางการเมือง
โดยชุด กก.ศึกษาฯ สรุปเสนอ ครม.ทำประชามติ 3 ครั้ง ประเดิมทำก่อนเพื่อให้ผ่าน แล้วทำตามสภาพบังคับ รธน. มาตรา 256 มีสภาร่างรัฐธรรมนูญ หลังจากนั้นเป็นสภาพบังคับอีกเมื่อร่าง รธน.เสร็จก่อนนำขึ้นทูลเกล้าฯ
บนสภาพเสียงข้างน้อยใน กก.ศึกษาฯ เสนอควรทำแค่ 2 ครั้งตามคำวินิจฉัยศาล รธน.ในช่วงรัฐบาลที่ผ่านมา
...
ทางออกประตูเดียวให้พรรคการเมืองดำเนินการถามศาล รธน. โดยยื่นวาระแก้ไข รธน.ต่อรัฐสภา ให้เห็นว่ามีปัญหา ต้องขอบคุณพรรคเพื่อไทยที่เสียสละเป็นคนเสนอเข้าไป และนายภูมิธรรมเลยรั้งเอาไว้ ไม่เสนอต่อ ครม. รอตรงนี้ก่อน
มาถึงวันนี้ร่าง รธน.ที่ยืนค้างไว้ไปต่อไม่ได้ ต้องกลับไปที่ ครม. ที่นายภูมิธรรมเอารายงานนี้เสนอต่อ ครม. เพื่อให้มีมติ อาจเป็นวันอังคารที่ 23 เม.ย. ไม่เช่นนั้นอาจถูกมองว่าเตะถ่วง
“พอเข้า ครม.คงพิจารณามีมติตามความข้อเสนอของ กก.ศึกษาฯ หรือไม่ ทั้งทำประชามติ 3 ครั้ง รวมถึงคำถามจะจัดทำ รธน.ฉบับใหม่ คงความหมวด 1 หมวด 2 ที่เหลือแก้หมด
เสร็จแล้วส่งให้ กกต.พิจารณาดำเนินการตามอำนาจหน้าที่ ทำประชามติตาม พ.ร.บ.ประชามติ โดยต้องคิดถึงเกณฑ์ทำความเข้าใจกับประชาชน ซึ่งมีทั้งฝ่ายเห็นด้วย และไม่เห็นด้วย
ปัญหาคือ พ.ร.บ.ประชามติที่ไม่เคยใช้มาก่อน ต้องมีคนออกมาใช้สิทธิกึ่งหนึ่งของผู้มีสิทธิ คือ 26 ล้านคนอย่างน้อยและคะแนนที่เห็นชอบจัดทำ รธน.ฉบับใหม่ ไม่ต่ำกว่า 13.5 ล้านคน”
นับเป็นกำแพงใหญ่ทำให้ไม่ผ่าน
ปัญหานี้หนักหนาสาหัสเอามากๆ
แม้นายชูศักดิ์ ศิรินิล สส.บัญชีรายชื่อ พรรคเพื่อไทย ยื่นแก้ พ.ร.บ.ประชามติแล้ว ตอนนี้ฟังความเห็นอยู่ และสภาปิดสมัยประชุม ถ้ารอเปิดสมัยประชุมสภาคงไม่ทัน ยกเว้นจะรอให้กฎหมายฉบับแก้ไขผ่านก่อน
ฉะนั้นต้องใช้กฎหมายเก่าไปก่อน หากทำประชามติครั้งแรกเกิดไม่ผ่าน ถึงอย่างไรก็ต้องแก้ พ.ร.บ.ประชามติ ซึ่งกำหนดให้สามารถทำประชามติในการเลือกตั้งครั้งใหญ่ได้
ในวาระทำประชามติครั้งที่ 2 อาจทำพร้อมเลือกตั้งนายก อบจ. ทำให้ประหยัดค่าใช้จ่ายมาก และพอครั้งที่ 3 อาจแก้ พ.ร.บ.ประชามติ ในร่างของนายชูศักดิ์มีอยู่แล้วและรัฐบาลอาจเสนออีกร่าง โดยกำหนดให้ใช้ไปรษณีย์
เพราะขณะนี้การทำประชามติดันมีหลักเหมือนเลือกตั้ง สส.ที่ต้องเป็นความลับ แต่ทำประชามติไม่จำเป็นต้องมีความลับ เหมือนในต่างประเทศใช้ไปรษณีย์ ลดงบฯจาก 3,000 กว่าล้านบาทเหลือไม่ถึง 1,000 ล้านบาท
คำถามประชามติเห็นด้วยกับการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ให้ “คงหมวด 1 และหมวด 2” หรือไม่ อาจถูกนำไปขยายผลทางการเมือง เป็นวิกฤติขัดแย้งระลอกใหม่ได้ นายนิกร บอกว่า กก.ศึกษาฯ เห็นว่าต้องถามให้ชัดๆ ป้องกันไม่ให้มีปัญหาใหญ่ตามมาทีหลัง ไม่ว่ามีหรือไม่มี มันมีปัญหาอยู่แล้ว
สมมติไปอ้างในเมื่อถามประชาชนไม่เห็น ระบุเว้นหมวด 1 หมวด 2 ก็ไปรุกแก้ ไม่ยุ่งกันไปใหญ่เหรอ
สุ่มเสี่ยงสร้างความขัดแย้งใหม่ที่ใหญ่กว่า
กลายเป็นวิกฤติรัฐธรรมนูญอีกครั้งหนึ่ง
ฉะนั้นจำเป็นต้องคงคำถามดังกล่าวไว้ ให้เป็น รธน.ฉบับใหม่ เพื่อลดความขัดแย้งในประเทศไทย แต่ทั้งหมดขึ้นอยู่กับ ครม.ตัดสินว่ามีมติอย่างไร อาจมีคำถามพ่วงตามมาก็ได้
ในฐานะอยู่ใน กมธ.นิรโทษกรรม และ กก.ศึกษาฯ ลงพื้นที่สัมผัสหัวใจของประชาชน ในใจห่วงเกิดความขัดแย้งจะแก้ รธน.อย่างไร นายนิกร บอกว่า ในใจผมถ้าเขียนชัด ร่าง รธน.ใหม่ เว้นหมวด 1 หมวด 2 สิ่งที่กังวล อาจมีคนโต้แย้ง “ไม่ออกมาใช้สิทธิ” หรือ “ใช้สิทธิโหวตโน” เพราะอยากร่างใหม่หมด
รธน.มี 18 หมวด สองหมวดนี้เกี่ยวกับความเป็นรัฐ และสถาบันถึงแก้ไม่ได้ สุ่มเสี่ยงต่อคำวินิจฉัยศาล รธน.เกี่ยวกับ ม.112 คำถามคือในอนาคตสองหมวดนี้แก้ได้หรือไม่...แก้ได้ โดยต้องทำประชามติเป็นการเฉพาะ ตอนนี้ต้องคงไว้ตามเดิม ไม่เช่นนั้นไม่ต้องแก้ รธน.ทั้งฉบับอีก 16 หมวดกันเลย
ขณะที่คณะอนุฯ ใน กมธ.นิรโทษกรรม สรุปผลศึกษาในภาพรวมเกี่ยวกับนิรโทษกรรม ในฐานะที่ผมเคยอยู่คณะชุดต่างๆ ที่ดำเนินการเกี่ยวกับเรื่องปรองดอง สมานฉันท์ สมัย พล.อ.สนธิ บุญยรัตกลิน ผมก็อยู่ที่ผ่านมา ไม่สำเร็จมาเยอะ เหมือนสะสมปัญหา ปัญหาตรงไหนที่มันไม่ผ่าน
สิ่งที่เราทำคือโควทคำว่า “แรงจูงใจทางการเมือง” คืออะไรคำนี้ใช้ในหลายประเทศ เป็น “การกระทำที่คงอาจเป็นเรื่องผิด แต่มันมีความเชื่อของตนเองเกี่ยวกับความเห็นทางการเมืองว่าเป็นลักษณะแบบนั้น”
เช่นเดียวกับจำนวนคดีมีอะไรบ้าง หลักการเดิมที่ศึกษามามี 17 ฐานความผิดจากกฎหมายหลายฉบับ ฉบับใหญ่สุด ป.อาญา แต่เดิมไม่มี ม.112 คดีหลังปี 57 มีกฎหมายใหม่ออกมา เช่น พ.ร.บ.ชุมนุมสาธารณะ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์
เมื่อตั้งสมมติฐานแรงจูงใจทางการเมืองคืออะไร และความผิดที่เกี่ยวเนื่อง ตั้งแต่ปี 48 ถึงปัจจุบัน ก็ได้ขอข้อมูลหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง รวมถึงองค์กรภาคประชาชน มายำรวมเป็นกฎหมาย 17 ฉบับ 25ฐานความผิดกว่า 3 ล้านคดี ในอนาคตอาจมีฐานความผิดเพิ่มขึ้นอีกได้
“ส่องรายละเอียดพบความผิดเกี่ยวกับจราจรทางบกมากที่สุดกว่า 2 ล้านคดี เชื่อว่าเป็นการไม่สวมหมวกกันน็อก คล้ายกลุ่มทะลุวัง กลุ่มทะลุแก๊ส แว้นไปชุมนุมแล้วไม่สวมหมวกกันน็อกปี 63 ความผิดเยอะมาก 7 หมื่นกว่าคดีผิด พ.ร.บ.ฉุกเฉิน ช่วงโควิดรัฐออกประกาศห้ามชุมนุมกลัวติดโควิด แต่คนไปชุมนุมโดยคิดว่าไม่เป็นอะไร
คดีผิดฐานตาม 2 พ.ร.บ. สองฉบับนี้เสนอ กมธ.ให้ใช้ พ.ร.บ.อัยการ ม.21 เอาคดีที่ไม่เป็นประโยชน์ต่อสาธารณะออกไปได้ โดยให้สภาฯส่งไปยัง ครม.แล้วมีมติออกมา ก่อนมีกฎหมายนิรโทษกรรม” เพื่อสร้างความปรองดองสมานฉันท์
ข้อมูลสถิติความผิดที่เกี่ยวกับความละเอียดอ่อนทางการเมือง ต่อจากนี้ กมธ.ได้ตั้งคณะอนุกรรมการ มีนายยุทธพร อิสรชัย อาจารย์ประจำสาขารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัย เป็นประธาน เพื่อเจาะแยกแยะกลุ่มคดี 25 ฐานความผิด อันไหนเอาไว้ อันไหนควรเสนอยก ก่อนเสนอ กมธ.
อย่างที่กังวล คดี 112 กว่า 1,400 คดี ต้องเอามาพิจารณา และกมธ.ต้องเสนอต่อที่ประชุมสภา รายงานความเห็น ควรออก พ.ร.บ.นิรโทษกรรมแบบไหน ควรเสนอรัฐบาลเป็นข้อสังเกตอย่างไร เพราะผูกพันรัฐบาลด้วย
ทีมการเมือง ถามว่ามีโอกาสปล่อยผี โดยนักการเมืองที่โดนคดีอาทิ นายทักษิณ ชินวัตร น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร อดีตนายกฯ นายธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ ประธานคณะก้าวหน้า นายปิยบุตร แสงกนกกุล เลขาธิการคณะก้าวหน้า ได้รับอานิสงส์ตรงนี้ด้วย
นายนิกร บอกว่า “นิรโทษกรรมเป็นกรอบรวมทั้งหมด ขึ้นอยู่ที่กมธ.” ไม่ได้พิจารณารายบุคคล มันมีรายละเอียด 3 มิติ ทั้งเงื่อนเวลา แรงจูงใจทางการเมืองและโดนคดีอะไร ในความเห็นผม ควรมีคณะกรรมการเป็นกลางตาม พ.ร.บ.นิรโทษกรรม พิจารณาจิ้มเลย เพราะซับซ้อน และแกะยากมาก
ดูสถานการณ์ รธน.ฉบับใหม่-นิรโทษกรรมกำลังไหลไปในทิศทางเป็นบวก นายนิกร บอกว่าไหลคนละทาง ซึ่งเป็นบวกสำหรับประเทศ
ความขัดแย้ง 20 ปี สุกได้ที่ใกล้หล่นแล้ว
ต้องขึ้นจากหล่มโคลนความขัดแย้งสักที
ทั้ง รธน.ฉบับใหม่-นิรโทษ ไปลดความขัดแย้ง.
ทีมการเมือง
คลิกอ่านคอลัมน์ “วิเคราะห์การเมือง” เพิ่มเติม