นายโอวาท ยิ่งลาภ ผู้อำนวยการกองพัฒนาผลิตภัณฑ์ข้าว กรมการข้าว เผยว่า การพัฒนาอุตสาหกรรมข้าวไทยให้มีประสิทธิภาพ และเกิดการพัฒนาที่ยั่งยืนจำเป็นต้องมีการสร้างแปลงนา-วิสาหกิจชุมชนต้นแบบ เพื่อส่งต่อแรงบันดาลใจในการพัฒนา พร้อมทั้งทำให้เกิดการถ่ายทอดองค์ความรู้การพัฒนาเมล็ดพันธุ์ ผลิตภัณฑ์ และกระบวนการผลิตที่ดีไปยังชุมชนอื่นๆ โดยศูนย์ข้าวชุมชน ต.ศรีดอนมูล อ.เชียงแสน จ.เชียงราย เป็นหนึ่งในชุมชนต้นแบบการผลิตข้าวที่สำคัญของจังหวัดและภูมิภาค เป็นแหล่งผลิตแปลงใหญ่ข้าวด้วยแนวคิดการปลูกข้าวปลอดภัย เพื่อแก้ปัญหาการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้มีคุณภาพดี ลดการใช้ปุ๋ยและสารเคมี จนได้รับมาตรฐานการรับรอง GAP
นอกจากนี้ยังมีการผลิตข้าวตามหลักการ GAP Seed ของกรมการข้าว ควบคู่กับการจัดทำระบบควบคุมภายในเพื่อควบคุมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว โดยชุมชนแห่งนี้ยังเป็นแหล่งกระจายและจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดีสู่ชาวนาในพื้นที่ด้วยพื้นที่เพื่อผลิตเฉพาะเมล็ดพันธุ์ถึง 238 ไร่ สามารถกระจายไปถึง 5 พื้นที่ที่มีการปลูกข้าว และยังเป็นศูนย์ถ่ายทอดความรู้ข้อมูลข่าวสารที่สำคัญให้กับคนในพื้นที่ใกล้เคียง นอกจากนี้เกษตรกรยังมีความมุ่งมั่นในการเป็นศูนย์การผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวแบบประณีต พร้อมทั้งการส่งเสริมการลดต้นทุนการผลิต และสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลผลิตข้าวตลอดห่วงโซ่คุณค่าตั้งแต่ปัจจัยการผลิตที่มีคุณภาพ พร้อมทั้งการแปรรูปข้าวให้เป็นสินค้าและผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย
...
สำหรับสมาชิกทั้ง 38 ราย พื้นที่ปลูกรวม 1,037 ไร่ ของศูนย์ข้าวชุมชนศรีดอนมูลแห่งนี้ จะทำนาได้ปีละ 2 ครั้ง โดยผลิตพันธุ์ข้าวเป็นที่ต้องการของตลาดและผู้บริโภค โดยเฉพาะข้าวพื้นเมือง 2 สายพันธุ์ ประกอบด้วย ข้าวหอมมะลิ (กข15 และกข105) และข้าวเหนียว (กข6 สันป่าตอง และ กข-แม่โจ้ 2) นอกเหนือจากขายข้าวแล้ว ยังมี การแปรรูปผลิตภัณฑ์ข้าวเหนียวเขี้ยวงู เป็นคราฟต์เบียร์ ภายใต้แบรนด์สุราฮิมนา ซึ่งอยู่ระหว่างการปรับผลิตภัณฑ์ให้เป็นไปตามมาตรฐานกรมสรรพสามิต ทั้งเรื่องของรสชาติ การสร้างแบรนด์ให้ตรงตามความต้องการของตลาดและดึงดูดใจผู้บริโภค
นอกจากนี้ยังต่อยอดแปรรูปเป็นสุราขาว ในรูปแบบโซจู ที่ทำการตกแต่งกลิ่นและรสชาติหลากหลายรส อาทิ ลิ้นจี่ สตรอว์เบอร์รี มะม่วง และพีช และยังมีแนวคิดในการแปรรูปข้าวหอมมะลิ 105 เป็นชา ที่มีความหอมของข้าวหอมมะลิ ให้เป็นสินค้าประจำชุมชนในการสร้างรายได้อนาคต และยังมีผลิตภัณฑ์ข้าวสุญญากาศภายใต้ชื่อแบรนด์ “ศรีดอนมูล” ฟางข้าวอัดก้อน กระดาษสาจากฟางข้าว ก้อนเพาะเห็ดจากฟางข้าว และก้อนอิฐจากฟางข้าว โดยผลิตภัณฑ์ข้าวแปรรูปได้พัฒนาคุณภาพเมล็ดพันธุ์ข้าวและผลิตข้าวได้มาตรฐาน GAP ได้รับรางวัลการันตีในการประกวดข้าวหอมมะลิ ประเภทรายบุคคลและสถาบันเกษตรในปี 2565.
