“ลิง”...อาจจะเป็นสัตว์ที่คนหรือมนุษย์บางกลุ่มมองว่าเป็นสัตว์ที่น่ารำคาญ สร้างปัญหาต่างๆให้กับมนุษย์...ในทางกลับกันชีวิตเขา (ลิง) ก็ไม่เคยสร้างความปั่นป่วนให้กับประเทศชาติ สร้างความแตกแยกของคนในชาติ สร้างวาทกรรมบางอย่างเพื่อผลประโยชน์...เพื่ออำนาจ
อย่างมาก “ลิง” ก็ทำท่าทางหน้าตาหลอกคนเพื่อให้คนบางคนผ่อนคลายกับชีวิตในบางครั้งบางครา
เฉลิมพล พลมุข ประธานมูลนิธิธรรมรักษ์ บอกว่า เมืองไทยเรามีลิง อยู่หกชนิด อาทิ ลิงเสน ลิงกังเหนือ ลิงกังใต้ ลิงแสม ลิงไอ้เงี้ยะ และลิงวอก ไม่นับรวมค่าง ชะนี ลิงลม ซึ่งเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองโดยรัฐ โดยมีรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560 มาตรา 57 (2) และพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ.2557 คุ้มครองสิทธิ
มาตรา 19 ได้ระบุไว้ว่า ลิงเป็นหนึ่งในสัตว์ป่าคุ้มครองผู้ที่จะครอบครองจะต้องมีใบอนุญาตครอบครองสัตว์ป่าออกโดยกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
ปัญหามีว่า...หากเลี้ยงลิงโดยไม่มีใบอนุญาตจะมีความผิดในการครอบครองสัตว์ป่าสงวน สัตว์ป่าคุ้มครอง ซากของสัตว์ป่าสงวนและคุ้มครอง โดยไม่ได้รับอนุญาต ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 4 ปี หรือปรับไม่เกิน 40,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
...
“คนไทยเราหลายคนเมื่อนึกถึงเมืองลพบุรีก็จะมองไปยังเหล่าลิงต่างๆ ที่อยู่รอบศาลพระกาฬ พระปรางค์สามยอด หรือตึกร้านค้ารอบๆแหล่งโบราณสถาน บรรยากาศในปัจจุบันและอดีตที่ผ่านมาไม่นานนักหากใครได้ไปท่องเที่ยวสถานที่ดังกล่าวก็จะพบเห็นตึก อาคารที่เหล่าบรรดาลิงๆ ทั้งหลายจับจองเป็นที่อยู่อาศัย”
กระทั่งตึกร้านค้าหลายห้องต้องมีสภาพกลายเสมือนเมืองร้าง คำถามหนึ่ง ก็คือเหตุใดที่ทำให้สถานที่ดังกล่าวเป็นเช่นนั้น? “วัดพระบาทน้ำพุ” มูลนิธิธรรมรักษ์ เป็นวัดและองค์กรสาธารณกุศลแรกของเมืองไทยที่เปิดให้การดูแล ผู้ติดเชื้อเอชไอวี ผู้ป่วยโรคเอดส์ ด้วยหลักการของเมตตาและมนุษยธรรม
โดยมิได้เรียกเก็บค่าใช้จ่ายแต่ประการใดโดยเริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ.2535 จนกระทั่งถึงปัจจุบันกว่า 31 ปี แม้ในปัจจุบันก็ยังคงมีผู้ติดเชื้อเอชไอวี ผู้ป่วย โรคเอดส์ยังคงมีตัวเลขที่อาศัยอยู่เพื่อดูแลรักษาตนเอง ญาติพี่น้องบางคนยังมีทัศนคติในการปฏิเสธที่จะอยู่ร่วมกันกับครอบครัว หลายๆคนเป็นคนดี มีความรู้ความสามารถช่วยเหลืองานของวัดในกิจการงานต่างๆได้เป็นอย่างดี เขาเหล่านั้นมีจำนวนตัวเลขเกือบจะเต็มพื้นที่ของวัด
ความเชื่อหนึ่งในอดีตกาลเชื่อว่าเชื้อเอชไอวีมีการกลายพันธุ์มาจากลิง แถบแอฟริกาจากยุโรปแพร่กระจายการติดเชื้อไปยังประเทศต่างๆทั่วโลกอย่างรวดเร็ว การตายของผู้ป่วยเอดส์ในวันเวลาที่ผ่านมามากกว่าสี่สิบล้านคน ขณะเดียวกันก็ยังคงมีผู้ติดเชื้อเอชไอวีทั่วโลกในตัวเลขกว่า 84.2 ล้านคน
ข่าวหรือข้อมูลเกี่ยวกับผู้ติดเชื้อเอชไอวี ผู้ป่วยเอดส์จะปรากฏแก่สาธารณชนอีกครั้งเมื่อใกล้ถึงวันเอดส์โลกคือ 1 ธันวาคมของทุกปี ช่วงวันเวลาดังกล่าวพฤติกรรมความเสี่ยงที่จะต้องกลายเป็นผู้ติดเชื้อเอชไอวีรายใหม่ ยังคงมีอยู่หรือไม่? ความรับผิดชอบของรัฐบาล การบริหารจัดการภาครัฐ องค์กรการกุศลสาธารณะ มีความรับผิดชอบคุณภาพชีวิตที่ดีของเขาเหล่านั้น ในฐานะประชากรของรัฐอย่างดีแล้วหรือไม่...?
เฉลิมพล ย้ำว่า การมีชีวิตของลิงก็มิได้แตกต่างจากคน หรือมนุษย์เรา ทั้งความอยู่รอดของเผ่าพันธุ์ ทั้งสถานที่อยู่ อาหาร อากาศ สภาพแวดล้อม ความปลอดภัยที่จะเกิดขึ้นแก่ตนและพรรคพวก ปัญหาความขัดแย้งที่เกิดขึ้น กับคนและลิงในสังคมไทยเรามีระยะเวลาที่ยาวนานในหลายทศวรรษที่ผ่านมา
...
ทั้งรบกวนรำคาญ ทำลายทรัพย์สิน ทำร้ายร่างกาย ผลผลิตพืชสวน การขับไล่ลิงออกจากสถานที่ที่เขาเคยอยู่อาศัย...นโยบายของรัฐบาลและ เจ้าหน้าที่ของรัฐที่บริหารจัดการลิงทั้งระบบให้ชีวิตเขามีความสุข เราๆท่านๆ จะได้เห็นวาระลิงที่เป็นวาระแห่งชาติอย่างจริงใจในเร็ววันหรือไม่...?
พุ่งเป้าสำรวจจำนวนตัวเลขประชากรลิงในจังหวัดลพบุรีปี 2561 มีจำนวน 660 ตัว ได้ถูกยกเป็นวาระแห่งชาติเรื่องลิงทั้งนโยบาย หลักการ วิธีการอย่างยั่งยืน ทั้งระดับจังหวัดอยู่บ่อยครั้งเท่าที่ได้ติดตามเรื่องราวของลิงในหลายๆพื้นที่ คงต้องยอมรับว่าการบริหารจัดการปัญหาลิงกับคนอย่างเป็นระบบยังไม่เป็นรูปธรรมนัก
ฉายภาพวัดพระบาทน้ำพุ นอกจากเป็นสถานที่พักรักษาชีวิตของผู้ติดเชื้อเอชไอวี ผู้ป่วยเอดส์ คนแก่ชรา คนพิการ เด็กติดเชื้อเอชไอวีแล้วก็ยังมีประชากรลิงที่อพยพหนีความอดอยาก ทั้งเรื่องอาหาร น้ำ ชีวิตความ เป็นอยู่เข้าไปขอพึ่งบุญบารมีของหลวงพ่อเจ้าอาวาส พระราชวิสุทธิประชานาถ หรือ “หลวงพ่ออลงกต”
“ลิงจำนวนมากออกลูกออกหลานอยู่ภายในวัด ป่าริมเขารอบๆวัด ทั้งยังมีลิงหลายตัวที่สร้างความเดือดร้อนต่ออาคารสถานที่ อาทิ บ้านพักผู้ติดเชื้อฯ หอบริบาลผู้ป่วยโรคเอดส์ หลังคา สายไฟฟ้า ห้องน้ำ รวมถึงสถานที่อื่นๆ”
...
คณะทำงานที่เป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐได้นำเสนอข้อเท็จจริงในการบริหารจัดการลิงทั้งข้อควรปฏิบัติ (Do) อาทิ ให้มีการกำหนดในเทศบัญญัติปรับปรุงพื้นที่อยู่อาศัยของลิงเพื่อให้เขาได้ไปอยู่ในพื้นที่อนุรักษ์ สร้างความเข้าใจในพฤติกรรมของลิงที่จะอยู่ร่วมกับคน และข้อไม่ควรปฏิบัติ (Don’t) การแหย่ลิง แกล้งลิง ทำร้ายฆ่า
นับรวมไปถึงการขับไล่ลิงให้ไปอยู่ที่อื่น คำถามหนึ่งก็คือ...ชีวิตของลิงเขาอยู่คู่กับมนุษย์มิต่างจากสุนัข แมว หรือสัตว์อื่นๆมาอย่างยาวนานเราท่านจะมีหลักการวิธีการท่าทีใดที่ให้ประชากรลิงอยู่ร่วมกับคน...มนุษย์ในสังคมไทยเราอย่างมีความสุข ข้างต้นนี้จึงเป็นความท้าทายสำคัญอย่างยิ่ง
ในคำสอนของชาวพุทธมีเรื่องราวของ “ลิง” ในหลากหลายชาดกซึ่งปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎก อาทิ ในโกสัมพิกวัตถุ “ลิงถวายรวงผึ้ง” เมื่อครั้งที่พระพุทธเจ้ายังทรงพระชนม์อยู่ได้ประทับที่ป่ารักขิตวัน กรุงโกสัมพี ได้มีช้างปาริเลยยกะได้หักรวงผึ้งจากกิ่งไม้เพื่อถวายพระพุทธเจ้า โดยในรวงผึ้งนั้นมีลูกผึ้งเล็กๆอยู่มาก
พระพุทธเจ้าก็มิได้ทรงรับแต่ลิงก็ได้นำรวงผึ้งนั้น เพื่อเอาตัวอ่อนผึ้ง ออกแล้วไปถวายใหม่ พระพุทธองค์ก็ทรงรับ ต่อมาลิงตัวนั้นได้ตายแล้วไปเกิดในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์...
...
คำสอนหนึ่งในสุงสุมารชาดกเรื่อง “ปัญญาลิง” สมัยที่พระพุทธเจ้าเกิดเป็นพระโพธิสัตว์ เป็นพญาลิงอยู่ใกล้แม่น้ำคงคา มีจระเข้ตัวหนึ่งที่จระเข้ตัวเมียกำลังท้องอยากกินหัวใจของพญาลิง จึงบอกกลวิธีเพื่อให้ได้หัวใจดังกล่าว จึงทำความคุ้นเคยกับพญาลิงและบอกถึงความอุดมสมบูรณ์ของผลไม้และพันธุ์พืช
เพื่อให้พญาลิงลงขี่หลังจระเข้ข้ามไปอีกฝั่งหนึ่ง แล้วตนเองก็ทำให้ตนเองจมน้ำเพื่อต้องการได้หัวใจของพญาลิงไป พญาลิงรู้เท่าทันจระเข้จึงบอกว่าหัวใจเราอยู่ที่ต้นมะเดื่อริมฝั่งน้ำให้เอาเราไปที่ต้นมะเดื่อแล้วจะหยิบหัวใจส่งให้ ครั้นเมื่อถึงต้นมะเดื่อแล้วพญาลิงก็กระโดดจับกิ่งไม้
แล้วบอกว่า...ปัญญาของท่านน้อยเหลือเกิน
เรื่องราวเกี่ยวกับลิงเหล่านี้ ตอกย้ำปัญหาลิงที่อยู่ร่วมกับผู้คนในสังคมไทยในปัจจุบัน ไม่เหมือนอดีตกาลที่ผ่านมาที่มีป่าอุดมสมบูรณ์ด้วยอาหารนานาพันธุ์ที่ลิงหรือสัตว์อื่นอาศัยอยู่ได้ต่อไป ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องคงจะปฏิเสธความรับผิดชอบมิได้ หรือ...เศรษฐีนายทุนผู้ที่มีกำลังทรัพย์และมีจิตเมตตาต่อสรรพสัตว์
คงจักมิปล่อยชีวิตให้เขาเหล่านั้นเผชิญชีวิตไปตามเวรกรรม แน่นอนว่าการบริหารจัดการที่ดี...การร่วมมือกันอย่างเป็นระบบย่อมมีทาง ทำให้คุณภาพชีวิตที่ดีของลิงในเมืองไทยดีขึ้น
ตั้งตารอ “รัฐบาลใหม่” บริหารจัดการประเทศทั้งระบบ แก้ปัญหาประเทศชาติในทุกมิติด้วยรวม “ปัญหาลิงกับคน” เอาไว้ด้วย...“เปลี่ยน” วาทกรรมให้เป็นการ “ปฏิบัติ” อย่างเป็นรูปธรรม.