จดหมายรักจากพี่ป้อมฝากถึงน้องประยุทธ์ มีคนอ่านแล้ว ตีความกันแบบตามใจฉัน
นักข่าวทำเนียบถามย้ำถึงระดับความสัมพันธ์ จืดจาง หรือ หักสะบั้น แบบทางใครทางมันแล้ว ฯลฯ
ตอนนี้เอง ก็ได้ยินคำ “Forever” ผมฟังอังกฤษไม่กระดิกหู ถามคนข้างตัวได้ความแปลเป็นไทยว่า “ตลอดกาล”
พยายามนึกต่อ เรื่องราวแบบที่ว่านี้ ถ้าเป็นฝรั่งเขาพูดกัน เขาจะใช้คำอะไร
หนังสือมหัศจรรย์แห่งสัญลักษณ์ เครื่องราง และเคล็ดลับนำโชค (ปิยะแสง จันทรวงศ์ไพศาล แปล สำนักพิมพ์ซีเอ็ด พ.ศ.2552) เขียนถึงสำนวนที่ฝรั่งทั่วโลกนิยมใช้ Bread and butter ที่แปลว่า ขนมปังและเนย
ขนมปังและเนย เป็นอาหารเช้าที่ชาวตะวันตกรับประทาน แต่โดยความหมายที่แท้จริงกลับไม่ได้พูดถึงขนมปังและเนยเลย
ความหมายแฝงของสำนวนนี้ ใช้กับการทำงานหมายถึง รายได้หลักและแหล่งที่มาอันจำเป็นของรายได้
เมื่อพูดสำนวนนี้ยังมีการนำมาเป็น “เคล็ด” ใช้พูดเพื่อปกป้องหรือปลุกปลอบใจตัวเองและคนใกล้ตัว
ยามใดที่มิตรภาพ หรือสายใยแห่งความรักจะต้องถูกทำให้แยกออกจากกัน ด้วยอุปสรรคที่ขวางกั้นอยู่เบื้องหน้า เขาก็จะพูดขึ้นมาว่า
“ขนมปังและเนย” มีความหมายที่ฝรั่งฟังแล้วรู้กันว่า “เราจะไม่มีวันพรากจากกัน”
สำนวนฝรั่ง ขนมปังและเนย ประเด็นเรื่องที่มาก็คงเหมือนกับ สำนวนไทยโบราณที่ผมเพิ่งเขียนไป...“ร้องแรกแหกกระเชอ” นั่นล่ะครับ คนไทยรุ่นใหม่ใช้กันคล่องปาก แล้วก็ยังงงๆตกลง “ร้องแรก” คืออะไร
ยิ่ง “แหกกระเชอ” ยิ่งไปไกล จนผู้รู้สันนิษฐาน กระเชอ กับ กระชัง ใส่ปลาขังเหมือนกัน
ผู้รู้ฝรั่งตั้งข้อสงสัยใช้สำนวน ขนมปังและเนยกันมานานแสนนาน เรื่องเดิมจริงๆเกิดขึ้นที่ไหน ถกแถลงกันยืดยาว ยังไม่มีหลักฐานมั่นคงพอสรุป
...
แต่พอมีเค้าเป็นลายลักษณ์อักษร บันทึกไว้เป็นครั้งแรก เมื่อปี ค.ศ.1939 ที่โรงเรียนแห่งหนึ่งในรัฐแคนซัส สหรัฐอเมริกา เนื้อหาในข้อเขียนบ่งบอกตำนานและเรื่องเล่าว่า
ชาวแคนซัสใช้สำนวนขนมปังและเนยต่อเมื่อคู่รัก หรือเพื่อนสนิท ทั้งสองคนเดินอยู่เคียงคู่กัน แล้วประสบอุปสรรคขวางหน้า อุปสรรคที่ว่า อาจเป็นคนที่เดินสวนทาง ตู้โทรศัพท์ เสาไฟฟ้า หรือท่อดับเพลิง
อีกกรณี ใช้สำนวนนี้กับการไปเยี่ยมญาติที่ป่วย พูดแสดงความ ห่วงใยว่า ขนมปังและเนยในความหมาย คุณมีความสำคัญกับเรามาก จึงต้องอยู่กับพวกเราต่อไป
ในบรรยากาศเดียวกัน ฝรั่งบางคนอาจใช้อีกสำนวนคล้ายกันเป็น “เนยถั่วและเยลลี่”
แต่ก็อีกนั่นแหละ เรื่องของการใช้สำนวนไม่ว่าไทยฝรั่งก็คล้ายกัน บางครั้งก็อาจถูกใช้ไปอีกความหมาย
ภาพยนตร์สั้นความยาว 7 นาที ของวอร์เนอร์เรื่อง วันหนึ่งในสวนสัตว์ สิงโตสองตัวในกรงขัง มีเสาตรงกลางเดินงุ่นง่านวนเวียน พูดจาย้ำซ้ำซาก “ขนมปังและเนย”
ที่แท้ความหมายเราจะไม่พรากจากกันที่แฝงในสำนวนนี้ในหนังเรื่องนี้ เป็นคำประชดเสียดสี คนที่เข้าใจลึกๆต้องใช้คำว่า แสบสัน
ไม่ใช่ความหมายของความรักใคร่ห่วงใย แต่ประการใดเลย
ผมไม่กล้าเปรียบสิงโตสองตัวในกรงขังกับอดีตทหารใหญ่สองนายที่กำลังกลายเป็นคู่ต่อสู้ในกรงขังความอยากได้ใคร่ดีทางการเมือง ว่ายิ่งดูๆไปก็งุ่นง่าน วนเวียน คล้ายกัน
ถ้าเป็นนุ่งเป็นน้อง พอจะสอนกันได้ก็จะสอนกันตรงๆกลับบ้านไปเลี้ยงหลานสบายกว่า
ก็รู้ๆกันทั้งนั้น ยังไม่เคยมีทหารรุ่นไหน ตั้งพรรคการเมืองได้ ยิ่งใหญ่ถาวรได้เลยแม้แต่พรรคเดียว.
กิเลน ประลองเชิง