เด็กพื้นเพผมรู้จักจิ้งหรีดจากนิทาน...ที่ครูชั้น ป.เตรียมสอนให้หัดอ่าน...ลาตัวหนึ่งอยากเสียงเพราะเหมือนจิ้งหรีด รู้จิ้งหรีดกินน้ำค้าง จึงกินน้ำค้างต่างอาหารบ้าง นิทานจบลงตรง ไม่ช้า ลาโง่ตัวนั้นก็ตาย
จุดสะดุดใจอยู่ที่ลา...ไม่ได้อยู่ที่จิ้งหรีด...แต่ก็รับรู้จิ้งหรีดเสียงเพราะ แต่เพราะแค่ไหนอย่างไร ไม่แน่ใจนัก
ในหนังสือ “สัตว์นิยาย” (สำนักพิมพ์รวมสาส์น พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ.2541) ส.พลายน้อยเขียนไว้ว่า ชาวจีนโบราณนิยมเลี้ยงจิ้งหรีดกันแบบขึ้นหน้าขึ้นตา ไม่ว่าหญิงหรือชาย
ในราชสำนัก สาวๆชาววังนิยมจับจิ้งหรีดใส่กรงทองเล็กๆ เอาไปวางไว้ข้างหมอน นอนฟังเสียงก่อนนอน
ต่อมาชาวบ้านก็ตามอย่าง ใช้ไม้ไผ่ทำกรงเล็กๆ บางคนออกแบบคาดติดกับเข็มขัด ติดตัวเดินทาง ฟังเสียงจิ้งหรีดเหมือนคนสมัยเราหิ้ววิทยุทรานซิสเตอร์ฟังเพลงลูกทุ่ง เด็กๆก็มักเอาจิ้งหรีดเข้าไปนอนด้วย
นี่คือความบันเทิงในหมู่ผู้หญิงและเด็ก แต่กับผู้ชายนิยมเลี้ยงจิ้งหรีดแบบจริงจังมากกว่า
กีฬากัดจิ้งหรีด เป็นกีฬาระดับชาติ ตั้งแต่ครั้งราชวงศ์สุง (ค.ศ.960-1278) จิ้งหรีดตัวแชมป์ ราคาแพงกว่าม้าชั้นดี รู้กันว่าตัวเก่งมักได้มาจากแถวมณฑลกวางตุ้ง เชื่อกันว่ามันเป็นพวกนักรบกลับชาติมาเกิด
จิ้งหรีดชื่อดังกัดชนะหลายๆครั้ง เมื่อตายได้รับเกียรติบรรจุใส่ในกล่องเงิน มีพิธีฝังใหญ่โต บริเวณที่ฝัง มักมีนักเล่นจิ้งหรีดไปด้อมๆ มองๆ หวังว่ามันจะกลับชาติมาเกิด จะได้จับไปเล่นกีฬากัดจิ้งหรีดอีก
เนื่องจากจีนหลงใหลเลี้ยงจิ้งหรีดมาช้านาน ราวหกร้อยปีที่แล้ว มีผู้เขียนตำราว่าด้วยเรื่องจิ้งหรีดขึ้นมาเล่มหนึ่ง เริ่มด้วยชนิดของจิ้งหรีด วิธีเลี้ยง
อาหารจิ้งหรีดที่เลี้ยงไว้กัดกัน พิเศษพิสดารกว่าจิ้งหรีดที่เลี้ยงไว้ฟังเสียง ต้องกินเม็ดบัว และยุง อาหารธรรมดาก็มีพวกแตง ถั่ว น้ำผึ้ง ฯลฯ
...
ก่อนเข้าสังเวียน ก็มียาบำรุงกำลัง สกัดจากรากไม้ดอกชนิดหนึ่ง
จิ้งหรีดโดยปกตินิสัยไม่ดุ แต่หากถูกยั่วยุให้โกรธ มันจะสู้เอาเป็นเอาตาย วิธีทำให้จิ้งหรีดโกรธมีสามวิธี
1.โยนบนฝ่ามือขึ้นๆลงๆ 2.ใช้ต้นหญ้าแหย่ที่หัว และ 3. จับหนวดจิ้งหรีดแกว่งไปมา
ทั้งสามวิธีนี้ วิธีใช้ต้นหญ้าแหย่นิยมมากกว่า เพราะไม่เป็นอันตรายแก่ตัวมัน
วิธีแหย่จิ้งหรีด ประณีตและพิถีพิถันมาก เช่น ใช้หนวดหนูหรือหนวดกระต่ายติดปลายต้นหญ้า หรือสอดใส่กระดูกสัตว์ยาวๆ
ความคลั่งเล่นจิ้งหรีดถึงขนาดมีนิทานเรื่องหนึ่งเล่าว่า ขุนนางใหญ่คนหนึ่ง เจอจิ้งหรีดตัวดี เอาม้าตัวหนึ่งแลกมาได้ เอาใส่กล่องกลับบ้าน ตั้งใจจะนำไปถวายพระเจ้าแผ่นดิน
ตอนที่เขาไม่อยู่บ้าน เมียไม่รู้เรื่องเปิดกล่อง จิ้งหรีดตัวเก่งกระโดดหนี ถูกแม่ไก่จิกกินต่อหน้าต่อตา เธอเสียใจมากถึงขั้นผูกคอตาย
ขุนนางกลับบ้าน เจอเมียฆ่าตัวตาย ก็เสียใจฆ่าตัวตายตามไปอีกคน
ใครที่รู้จักจิ้งหรีดน้อยไป พึงรู้ว่า ขึ้นชื่อว่าจิ้งหรีดนั้น ในบางยุคสมัย สำคัญกว่าชีวิตคน
นับแต่ฝรั่งแปลตำราวิชาจิ้งหรีดจากจีน การเลี้ยงจิ้งหรีดก็แพร่หลายไปทั่วโลก แต่ดูเหมือนตำราเล่มนี้ ไม่มีในเกาหลี ส.พลายน้อยเล่าว่าคนเกาหลีนิยมกินจิ้งหรีด ต้มใส่น้ำปลาหรือซีอิ๊ว เป็นอาหารจานโปรด
และยังนิยมทำเป็นอาหารพิเศษสำหรับเด็กที่ไม่สบาย ใช้เป็นยาแก้สำรอกหรือแก้โรคน้ำลายไหล
ส่วนบ้านอื่นเมืองอื่น...จนถึงบางบ้านเมืองที่ผมพอรู้จัก ก็เรียนวิชาปั่นหัวจิ้งหรีดมาใช้ในเกมแย่งอำนาจ ตอนนี้ดูจะกำลังปั่นหัวให้พี่กับน้องแย่งเก้าอี้กันแบบเอาเป็นเอาตาย
เขาก็เม้าท์กันนะว่า...ฟังจากปากพี่ว่าไม่เอาๆ แต่มีคนแอบเห็นพี่ขยิบตา ถ้ามันจำเป็นกูก็เอา.
กิเลน ประลองเชิง