The Zone of Interest: หนังค่ายกักกันนาซีชิงออสการ์ ที่ใช้เทคนิคถ่ายทำจาก "บิ๊ก บราเธอร์"

• ผู้กำกับหนังเรื่อง The Zone of Interest ที่ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์ภาพยนตร์ยอดเยี่ยมปีล่าสุด เผยว่าเขายืมเทคนิคการสร้างมาจากรายการเรียลลิตี้โชว์ "บิ๊ก บราเธอร์" ด้วยการซ่อนทีมงานและกล้อง เพื่อเฝ้าสังเกตตัวละคร ทำให้หนังไม่ปรากฏภาพความน่าสะพรึงกลัวของการสังหารหมู่แม้แต่ภาพเดียว
• เกลเซอร์ ซึ่งถ่ายทำภาพยนตร์เรื่องนี้ในสถานที่ใกล้กับค่ายกักกันเอาชวิทซ์ เลือกที่จะบอกใบ้ถึงเหตุการณ์เลวร้ายที่เกิดขึ้นในค่าย แทนที่จะแสดงให้เห็นภาพจริง โดยผู้ชมจะได้ยินเสียงกรีดร้อง เสียงปืน และเสียงเครื่องจักร ขณะที่ควันจากโรงเผาศพลอยอยู่เหนือศีรษะ และครอบครัวนี้ยังคงใช้ชีวิตอย่างสงบสุขราวกับว่าไม่มีอะไรเกิดขึ้น
• เกลเซอร์กล่าวถึงความรู้สึก "เชื่อมโยง" กับนวนิยายเรื่อง The Zone of Interest ของมาร์ติน อามิส ซึ่งเขานำมาดัดแปลงเป็นบทภาพยนตร์ แต่เขาไม่ต้องการนำเสนอความโหดร้ายของนาซี เพราะภาพของค่ายเอาชวิทซ์ที่ปรากฏตามสารคดี ภาพถ่าย และภาพยนตร์ "ถูกเผาไหม้อยู่ในใจของเราทุกคนแล้ว"

ผู้กำกับ โจนาธาน เกลเซอร์ กล่าวว่าเขายืมเทคนิคการสร้างมาจากรายการเรียลลิตี้โชว์ ด้วยการซ่อนทีมงานและกล้องตามจุดต่างๆ สำหรับภาพยนตร์เกี่ยวกับค่ายกักกันเอาชวิทซ์ เรื่อง The Zone of Interest ที่ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์ภาพยนตร์ยอดเยี่ยมปีล่าสุด แต่ภาพยนตร์ที่เกี่ยวข้องกับค่ายกักกันเอาชวิทซ์ กลับไม่ปรากฏภาพความน่าสะพรึงกลัวของการสังหารหมู่แม้แต่ภาพเดียว แต่จะมุ่งเน้นไปที่ครอบครัวที่อาศัยอยู่ข้างค่ายกักกันเอาชวิทซ์ นั่นคือรูดอล์ฟ โฮสส์ ผู้บัญชาการค่าย, เฮดวิก ภรรยาของเขา และลูกทั้ง 5 คน

โฮสส์ ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการค่ายกักกันเอาชวิทซ์ ระหว่างปี 1940 ถึง 1943 และใช้ "ไซโคลน บี" (Zyklon B) ซึ่งเป็นชื่อทางการค้าของยาฆ่าแมลงที่มีไซยาไนด์เป็นส่วนประกอบ มาใช้เป็นเครื่องมือในการสังหารชาวยิวนับล้านคนในห้องรมแก๊ส มีผู้เสียชีวิตประมาณ 1.1 ล้านคนที่นั่น กว่าหนึ่งล้านคนเป็นชาวยิว

ในขณะเดียวกัน ห่างออกไปเพียงไม่กี่เมตร ครอบครัวของเขาก็มีความสุขกับบ้านที่กว้างขวาง อาหารอันอุดมสมบูรณ์ และสวนที่ตกแต่งอย่างสวยงาม โดยแยกออกจากค่ายกักกันด้วยผนังคอนกรีตเท่านั้น

เกลเซอร์ ซึ่งถ่ายทำภาพยนตร์เรื่องนี้ในสถานที่ใกล้กับค่ายกักกันเอาชวิทซ์ เลือกที่จะบอกใบ้ถึงเหตุการณ์เลวร้ายที่เกิดขึ้นในค่าย แทนที่จะแสดงให้เห็นภาพจริง โดยผู้ชมจะได้ยินเสียงกรีดร้อง เสียงปืน และเสียงเครื่องจักร ขณะที่ควันจากโรงเผาศพลอยอยู่เหนือศีรษะ และครอบครัวนี้ยังคงใช้ชีวิตอย่างสงบสุขราวกับว่าไม่มีอะไรเกิดขึ้น โดยที่เกลเซอร์ใช้เทคนิคการบินแบบ Fly-On-the-Wall เพื่อถ่ายทำนักแสดง

เขากล่าวว่า "วลีที่ผมยังคงใช้คือ 'บิ๊ก บราเธอร์ในบ้านนาซี'" เช่นเดียวกับรายการบิ๊ก บราเธอร์ ที่แสดงให้เห็นผู้ร่วมรายการโดยไม่ปรากฏภาพของทีมงานหรือตากล้อง โดยทั้งหมดจะถูกจับตาดูอยู่ตลอดเวลา

เกลเซอร์กล่าวว่า "แนวคิดเรื่องการดักฟังแสดงให้เห็นถึงความเป็นดราม่า แม้ว่าจะไม่มีดราม่าก็ตาม มันเป็นวิธีการที่จะใช้ชีวิตอยู่ในบ้านกับพวกเขา" เขาปฏิเสธวิธีถ่ายทำแบบเดิมๆ "ที่คุณไปสนใจนักแสดงและภาพโคลสอัป สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่ผิดสำหรับเรื่องนี้" และถ่ายทำโดยใช้แสงธรรมชาติ ทำให้หนังดูเหมือนหนังสารคดี

ภาพยนตร์เรื่องนี้ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์ 5 รางวัล รวมถึงภาพยนตร์ยอดเยี่ยม และรางวัลบาฟตาของอังกฤษอีก 9 รางวัล และปีที่แล้ว The Zone of Interest ได้รับรางวัลกรังด์ปรีซ์ ในเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์

ภาพฟุตเทจของนักแสดงถูกถ่ายทำในบ้าน ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากบ้านเดิมที่ครอบครัวเฮสส์อาศัยอยู่ ผู้กำกับใช้กล้องควบคุมระยะไกล 10 ตัว ในขณะที่เกลเซอร์และทีมงานเฝ้าดูจากบังเกอร์ในบริเวณใกล้เคียง

จากคลิปตัวอย่างของหนัง ผู้ชมจะเห็นเฮดวิกกับเพื่อนๆ ไปดื่มกาแฟ ในขณะที่เด็กๆ เล่นกันที่ชั้นบน ในขณะเดียวกันเฮสส์ก็หารือเกี่ยวกับการออกแบบโรงเผาศพที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นเพื่อการสังหารผู้คนให้ได้มากที่สุด และการนำผู้ชมเข้าไปอยู่ในบ้านหลังดังกล่าวก็สามารถสร้างความช็อกได้อย่างมีประสิทธิภาพ เกลเซอร์กล่าวว่า "เราทุกคนได้เห็นสิ่งที่เกิดขึ้นทั้งหมด เพื่อให้รู้สึกเหมือนอยู่ในบ้านกับพวกเขา" 

ส่วนตัวละครเฮดวิก ซึ่งเรียกตัวเองว่า "ราชินีแห่งเอาชวิทซ์" ก็ย่องเข้าไปในห้องนอนของเธอเพื่อลองสวมเสื้อคลุมขนสัตว์ที่นำมาจากนักโทษชาวยิว เธอยังทาปากด้วยลิปสติกสีแดงสดหลังจากพบมันอยู่ในกระเป๋า

คริสเตียน ฟรีเดล ตกลงที่จะรับบทเป็นเฮสส์ แม้ว่าก่อนหน้านี้จะปฏิเสธบทบาทของนาซี รวมถึงอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ด้วยก็ตาม โดยกล่าวว่า เขาชอบแนวทางในการสร้างของเกลเซอร์ "สำหรับผม มันดูสมเหตุสมผลในการเปลี่ยนมุมมอง โดยการเฝ้าสังเกตตัวละครเหล่านี้ ผมอยากรู้ว่าการกระทำแบบนี้เป็นอย่างไร?"

ขณะที่แซนดรา ฮุลเลอร์ ผู้รับบทเป็น เฮดวิก กล่าวชื่นชมวิธีการถ่ายทำของเกลเซอร์อย่างเต็มที่ "มันเป็นเรื่องดีจริงๆ ที่ได้ทำ สำหรับฉัน โดยส่วนตัวแล้วมันเป็นสถานการณ์ที่น่าทึ่ง" โดยฮุลเลอร์ ผู้ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์สาขานักแสดงนำหญิงยอดเยี่ยมจาก Anatomy of Fall กล่าวว่า กล้องและทีมงานที่ถูกซ่อนเอาไว้ ทำให้พวกเขาสามารถบันทึกฉากยาวๆ ได้ "โดยไม่มีการหยุดชะงักทางเทคนิค"

"การรู้สึกว่าเรามีเวลามากมาย ทำให้เราได้รับอนุญาตให้ทำผิดพลาดได้" เธอกล่าวว่า "ฉันหวังว่าหลายๆ โปรเจกต์จะถ่ายทำในลักษณะนี้"

บทวิจารณ์ส่วนใหญ่สำหรับภาพยนตร์เรื่องนี้เป็นไปในทางบวก โดยปีเตอร์ แบรดชอว์ นักวิจารณ์จาก เดอะ การ์เดียน กล่าวว่า "หนังสามารถดึงความซ้ำซากจำเจของความชั่วร้ายมาขับเน้นได้อย่างคมชัด"

เกลเซอร์ซึ่งเป็นชาวยิว ทราบดีว่ามีภาพยนตร์เรื่องอื่นๆ ที่สร้างเกี่ยวกับค่ายกักกันเอาชวิทซ์ เช่น Schindler's List, Sophie's Choice และ Son of Saul แต่เขา "เชื่อมโยง" หนังเรื่องนี้กับนวนิยายเรื่อง The Zone of Interest ของมาร์ติน อามิส ซึ่งเขานำมาดัดแปลงเป็นบท แต่เขาไม่ต้องการที่จะนำเสนอความโหดร้ายของนาซี เพราะภาพของค่ายเอาชวิทซ์ที่ปรากฏตามสารคดี ภาพถ่าย และภาพยนตร์ "ถูกเผาไหม้อยู่ในใจของเรา" แล้ว

แต่นั่นไม่ได้หมายความว่าผู้ชมจะรอดพ้นจากความน่าสะพรึงกลัวของค่ายได้

เกลเซอร์ซึ่งมีผลงานภาพยนตร์เรื่องอื่นๆ เช่น Under the Skin และ Sexy Beast รู้ว่า "เสียงดังกล่าวจะก่อให้เกิดความโหดร้ายชั่วนิรันดร์ แม้จะมองไม่เห็น แต่ก็จะไม่หายไปจากใจ"

ด้านจอห์นนี เบิร์น นักออกแบบเสียงของหนังเรื่องนี้ ได้ทำการศึกษาอย่างละเอียดเป็นเวลาหลายเดือน "เรามองโปรเจกต์นี้เหมือนเป็นหนังสองเรื่อง โดยเรื่องที่เราเห็นได้ด้วยตา จะคล้ายกับหนังครอบครัว หรือรายการบิ๊ก บราเธอร์ ส่วนหนังอีกเรื่องจากเสียงที่คุณได้ยินจากนอกกำแพง นั่นคือเรื่องราวที่แท้จริง"

เสียงที่ยากที่สุดในการทำซ้ำคือ "เสียงของเครื่องจักรในค่ายที่ดังอยู่ตลอดเวลา เป็นเครื่องเตือนใจอันบาดใจถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นด้านในค่ายและเตาเผาศพ" นอกจากนี้ เขายังมีภารกิจที่ไม่มีใครทำ ด้วยการสร้างเสียงของนักโทษในค่ายขึ้นมาใหม่ เขากล่าวว่า "การบันทึกเสียงกรีดร้องของผู้เสียชีวิตได้อย่างสมจริงเป็นเรื่องที่ท้าทายอย่างยิ่ง"

นอกจากนั้น เพลงของมิกา เลวี นักร้องและนักแต่งเพลงชาวอังกฤษ ที่ปรากฏในช่วงเวลาหนึ่งของภาพยนตร์ รวมถึงการเปิดเรื่องด้วยหน้าจอสีดำในขณะที่โน้ตเพลงอยู่ตรงกลาง ได้กระตุ้นให้เกิดปฏิกิริยาต่างๆ เลวีกล่าวว่า "บางคนพบว่ามันทำให้รู้สึกสงบและลึกลับ บางคนพบว่ามันชวนให้น่าตกใจ"

เว็บไซต์ฮอลลีวูด รีพอร์เตอร์ อธิบายว่าเพลงนี้เป็น "เสียงที่ลึกล้ำไร้มนุษยธรรม เหมือนกับเสียงคำรามของเครื่องสูบลมของซาตาน" ในขณะที่วาไรตี้บอกว่า "มันน่าขนลุกแบบสุดขั้ว" ส่วนเลวีเรียกมันว่า "เครื่องหมายคำถามชนิดหนึ่ง ที่ไม่สนับสนุนการเล่าเรื่องของตัวละคร"

ส่วนสำคัญอีกประการหนึ่งของภาพยนตร์เรื่องนี้ก็คือตัวบ้าน โดยเฮสส์ได้ยึดบ้านหลังนี้มาจากครอบครัวชาวโปแลนด์และออกแบบใหม่ เดิมทีคริส ออดดี ผู้ออกแบบงานสร้าง ต้องการสร้างบ้านขึ้นมาใหม่ที่เอาชวิทซ์ แต่ก็ไม่สามารถทำได้ เนื่องจากพื้นที่นี้อยู่ในเขตพื้นที่มรดกโลกของยูเนสโก ดังนั้นจึงไม่ได้รับอนุญาตให้มีสิ่งก่อสร้างขึ้นภายในเขตรัศมี 500 เมตร

อย่างไรก็ตาม เกลเซอร์ก็สามารถสร้างภาพยนตร์ของเขาในพื้นที่ ซึ่งนาซีเรียกว่า Zone of Interest ข้อมูลจากอนุสรณ์สถานและพิพิธภัณฑ์ค่ายกักกันเอาชวิทซ์-เบียร์เคอเนา อธิบายว่าสิ่งนี้หมายถึงพื้นที่รอบๆ เอาชวิทซ์ ที่ควบคุมโดยกองกำลังทหารติดอาวุธของพรรคนาซี โดยระบุว่า "เพื่อป้องกันไม่ให้นักโทษติดต่อกับโลกภายนอก และเพื่อไม่ให้บุคคลภายนอกได้เห็นอาชญากรรมที่เกิดขึ้น จึงได้บังคับไล่พลเมืองประมาณ 9,000 คน ออกจากพื้นที่ดังกล่าว"

ทีมงานได้พบอาคารร้างหลังหนึ่ง ซึ่งอยู่ห่างจากบ้านครอบครัวเฮสส์หลังเดิมประมาณ 200 เมตร หลังจากใช้เวลาสี่เดือนครึ่งในการฉาบปูน ตกแต่ง และจัดหาเฟอร์นิเจอร์และต้นไม้ รวมถึงการฝังกล้องตามจุดต่างๆ

เกลเซอร์สรุปว่าภาพยนตร์ของเขาคือ "มองเข้าไปในมุมมืดของมนุษย์" และมีความเกี่ยวข้องกับยุคปัจจุบัน "ผมคิดว่าสิ่งที่อยู่ในหนังเรื่องนี้คือสิ่งที่เราทำเพื่อกันและกันในฐานะมนุษย์"

"เราเห็นคนอื่นต่ำต้อยกว่าตนเอง ต่างจากตัวเรา ทีละเล็กทีละน้อย และนำไปสู่ความโหดร้าย."

ติดตามข่าวต่างประเทศเพิ่มเติมที่ https://www.thairath.co.th/news/foreign