พิพิธภัณฑ์อเมริกาเตรียมส่งคืนโบราณวัตถุล้ำค่าของชาติ 2 ชิ้น 1 ในนั้นคือ“ประติมากรรมพระศิวะสำริดกะไหล่ทอง” รูปหล่อพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 หรือที่รู้จักในชื่อ “โกลเดน บอย” ศิลปะบาปวน ที่สมบูรณ์งดงามที่สุดในโลก หลังถูกพ่อค้าวัตถุโบราณต่างชาติซื้อจากชาวบ้านใน อ.ละหานทราย บุรีรัมย์ ด้วยราคา 1 ล้านบาท เมื่อกว่า 50 ปีก่อน แต่ปัจจุบันราคาพุ่งถึง 100 ล้านบาท ด้าน รมว.วธ.ระบุจะมีพิธีส่งมอบอย่างเป็นทางการผ่านทางสถานกงสุลใหญ่ไทย ณ นครนิวยอร์ก พร้อมแย้ม ขณะนี้กำลังติดตามทวงคืนโบราณวัตถุจากเมืองโบราณศรีเทพกลับคืนสู่มาตุภูมิด้วย
ข่าวดีที่ไทยจะได้รับโบราณวัตถุ 2 ชิ้น ที่ชาวบ้านขุดพบและขายให้พ่อค้าโบราณวัตถุชาวต่างชาติ ก่อนลักลอบนำออกจากประเทศไทย โดยเมื่อวันที่ 17 ธ.ค. นายเสริมศักดิ์ พงษ์พานิช รมว.วัฒนธรรม (รมว.วธ.) กล่าวว่า ได้รับรายงานจากกรมศิลปากร กรณีพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโปลิทัน ประเทศสหรัฐอเมริกา แจ้งความประสงค์ในการส่งคืนโบราณวัตถุ จำนวน 2 รายการ ให้แก่ประเทศไทย เป็นโบราณวัตถุ ที่สำนักงานอัยการเขตนิวยอร์กใต้แจ้งดำเนินคดีค้าโบราณวัตถุโดยผิดกฎหมาย และได้ทำการตรวจสอบยืนยันแล้วว่าเป็นของไทย ได้แก่ ประติมากรรมพระศิวะสำริด เกี่ยวข้องกับนายดักลาส แลตช์ฟอร์ด นายหน้าค้าโบราณวัตถุ มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 16 เป็นรูปพระศิวะสวมเครื่องทรงแบบบุคคลชั้นสูง มีความสูงถึง 129 เซนติเมตร ถือเป็นโบราณวัตถุชิ้นเยี่ยม พบไม่มากนัก และอีกชิ้นส่วนเป็นประติมากรรมสตรีมีที่มาเกี่ยวพันกับนางดอรีส วีเนอร์ มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 16 เช่นกัน สูง 43 เซนติเมตร อยู่ในท่านั่งชันเข่าและยกมือไหว้เหนือศีรษะ แต่งกายแบบบุคคลชั้นสูง หล่อด้วยสำริดมีร่องรอยการประดับด้วยโลหะเงินและทอง ทั้งนี้ คณะกรรมการบริหารพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโปลิทันได้มีมติถอดโบราณวัตถุทั้ง 2 รายการออกจากบัญชีทะเบียนโบราณวัตถุของพิพิธภัณฑ์ และประสานแจ้งวัตถุประสงค์การส่งคืนแก่ประเทศไทยตามข้อตกลงกับสำนักงานอัยการเขตนิวยอร์กใต้ จะประสานงานและทำพิธีส่งมอบอย่างเป็นทางการ ผ่านทางสถานกงสุลใหญ่ไทย ณ นครนิวยอร์ก และตนจะรายงานนายเศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรี เพื่อรับทราบข่าวดีต่อไป
...
นายเสริมศักดิ์กล่าวด้วยว่า การส่งคืนโบราณวัตถุแก่ประเทศไทยหลังจากตรวจสอบพบว่ามีที่มาจากผู้ครอบครองเดิมที่ได้มาโดยผิดกฎหมายเป็นการแสดงถึงจริยธรรมของพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโปลิทัน ในการให้ความสำคัญกับการครอบครองโบราณวัตถุที่ถูกต้องตามกฎหมาย ประกอบกับความสัมพันธ์อันดีระหว่างกระทรวงวัฒนธรรม (วธ.) โดยกรมศิลปากรและพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโปลิทัน ในการแลกเปลี่ยนความรู้ทางวิชาการพิพิธภัณฑ์ ตลอดจนการจัดแสดงนิทรรศการโบราณวัตถุร่วมกันที่ผ่านมา
รมว.วธ.กล่าวอีกว่า อย่างไรก็ตาม วธ.ยังคงมีนโยบายการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทยอย่างต่อเนื่อง ขณะนี้กำลังอยู่ระหว่างติดตามโบราณวัตถุจากเมืองโบราณศรีเทพที่อยู่ในขั้นตอนการประสานอย่างใกล้ชิดกับหน่วยงาน ของสหรัฐอเมริกา ได้แก่ Homeland SecurityInvestigations (HSI) กรุงเทพฯ โดยจะดำเนินการตามช่องทางทางการทูตอย่างถูกต้องและเป็นไปด้วยความร่วมมือด้วยมิตรภาพของสองประเทศ
สำหรับประติมากรรมพระศิวะสำริด ที่จะได้รับคืนมานี้ เป็นที่รู้จักกันดีในชื่อ “Golden Boy” ตามคำเรียกขานของนายดักลาส แลตช์ฟอร์ด พ่อค้าโบราณวัตถุ ชาวอังกฤษ สัญชาติไทย เป็นรูปหล่อพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 เป็นประติมากรรมสำริดกะไหล่ทองเกือบทั้งองค์ ผิวเรียบ งดงาม ข้อมูลจากนักสะสมโบราณวัตถุระบุเป็นศิลปะยุคบาปวน องค์ที่ดีที่สุดในโลก จนเป็นที่ปรารถนาของนักสะสมต้องการครอบครอง มูลค่าปัจจุบันสูงถึง 100 ล้านบาท ขุดพบที่ปราสาทบ้านยางโป่งสะเดา อ.ละหานทราย จ.บุรีรัมย์ ปัจจุบันยังมีฐานหินทรายที่ตั้งเป็นหลักฐานชิ้นสำคัญเหลืออยู่ และชาวบ้านได้ขายให้พ่อค้าวัตถุโบราณชาวต่างชาติใน พ.ศ.2518 ด้วยราคาสูงถึง 1 ล้านบาท ซึ่งปัจจุบันชาวบ้านที่ขุดพบได้เสียชีวิตแล้ว แต่ภรรยาและลูกยังมีชีวิตอยู่ และมีส่วนในการล้างทำความสะอาด ยกและเคลื่อนย้ายโบราณวัตถุชิ้นนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งลูกสาวที่ยังจำเหตุการณ์ในครั้งนั้นได้ดีว่าระหว่างนำขึ้นมาล้างคราบดินชายพกที่เป็นชายสมอด้านหน้าหัก บิดาจึงนำลวดมามัดไว้ และมีการต่อชิ้นงานขึ้นเมื่อมีการขายต่อ แต่ยังเห็นรอยแตกตรงจุดดังกล่าว ซึ่งทำให้มีการยืนยันและเป็นหลักฐานอย่างดีว่า เป็นโบราณสมบัติที่ถูกขุดพบและลักลอบนำออกไปจากไทย
ขณะเดียวกัน มีรายงานว่า พิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิตัน (Metropolitan Museum of Art หรือ เดอะ เม็ต The Met) หนึ่งในพิพิธภัณฑ์ขนาดใหญ่ที่สุดของโลก ในนครนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ออกแถลงการณ์เตรียมส่งคืนวัตถุโบราณล้ำค่าจำนวน 14 ชิ้นให้แก่กัมพูชา และกลับคืนสู่แผ่นดินไทยอีก 2 ชิ้น รวมทั้งสิ้น 16 ชิ้น หลังจากตรวจสอบพบว่าประติมากรรมทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์เหล่านี้ถูกโจรกรรมและถูกจำหน่ายอย่างผิดกฎหมาย รวมทั้งมีความเกี่ยวข้องกับนายดักลาส แลตช์ฟอร์ด หรือนายภัคพงษ์ เกรียงศักดิ์ ชาวอังกฤษ สัญชาติไทย ผู้เชี่ยวชาญด้านโบราณวัตถุจากกัมพูชาและนักสะสมศิลปะมูลค่ามหาศาลที่ถูกอัยการเขตนิวยอร์กใต้ สหรัฐฯ ตั้งข้อหาค้าวัตถุโบราณอย่างผิดกฎหมายใน พ.ศ.2562 แต่เสียชีวิตใน พ.ศ.2563 ก่อนจะถึงการพิจารณาคดี ภายหลังอัยการตั้งข้อหาดังกล่าวทางพิพิธภัณฑ์ได้ติดต่อไปยังหน่วยงานรัฐบาลที่เกี่ยวข้องกับทั้งหมดเพื่อหารือถึงการส่งคืน กระทั่งได้มีการลงนามในข้อตกลงกับสำนักงานอัยการสหรัฐฯ ส่งคืนของล้ำค่าทั้งหมดนี้ไปยังกัมพูชาและไทย อย่างไรก็ตาม เดอะ เม็ตระบุว่า จะจัดแสดงประติมากรรมทั้ง 16 ชิ้นเป็นการชั่วคราว ในระหว่างเตรียมการจัดส่งกลับประเทศต้นทาง ขณะนี้ยังไม่ระบุกรอบเวลาว่าจะส่งคืนเมื่อใด
พิพิธภัณฑ์ยังระบุว่าวัตถุโบราณเหล่านี้ถูกสร้างขึ้นระหว่างศตวรรษที่ 9-14 ในสมัยเมืองพระนคร ในช่วงเวลาดังกล่าวอาณาจักรขอมครองอำนาจในพื้นที่ประเทศกัมพูชาในปัจจุบัน และสะท้อนถึงความเชื่อตามศาสนาฮินดูและพุทธที่แพร่หลายในขณะนั้น สำหรับประติมากรรมที่จะถูกส่งกลับในจำนวนนี้ ประกอบด้วยรูปปั้นทองสัมฤทธิ์พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรประทับนั่ง อยู่ในช่วงปลายศตวรรษที่ 10 ถึงต้นศตวรรษที่ 11 นอกจากนี้ ยังมีเศียรของรูปปั้นพระพุทธรูปสมัยศตวรรษที่ 7 ยังคงจัดแสดงอยู่
...
สำหรับหนึ่งในวัตถุโบราณที่ทางพิพิธภัณฑ์จะส่งคืนให้ไทย เป็นประติมากรรมรูปหล่อสำริด กะไหล่ทองที่ยังสภาพสมบูรณ์ที่สุดเท่าที่เคยมีมา คาดว่าสร้างขึ้นในช่วงศตวรรษที่ 11 มีขนาดความสูง 1.29 เมตร อาจสื่อถึงพระศิวะในร่างมนุษย์ ไม่พบบ่อยนักในศิลปะบาปวน เป็นรูปปั้นยืนที่มีท่วงท่าอันงดงาม แต่งกายด้วยผ้าคาดเอวที่มีรายละเอียดประณีตและประดับด้วยเพชรพลอย ภัณฑารักษ์ตั้งชื่อประติมากรรมนี้ว่ารูปปั้นพระศิวะยืน (the standing Shiva) มีหลักฐานว่าถูกขุดพบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ล่าสุดเว็บไซต์ของพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิตันระบุว่า ได้นำประติมากรรมชิ้นนี้ออกจากจุดจัดแสดงแล้ว เพื่อเตรียมนำส่งกลับสู่แผ่นดินไทยในปี 2566
อ่าน "คอลัมน์หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ" ทั้งหมดที่นี่