ถ้าอ่านบทวิเคราะห์ของฝรั่งจะพบคำว่า Maritime Underbelly of Asia บ่อยขึ้น แปลตรงตัวก็คือเขตท้องสมุทรแห่งเอเชียหรืออินโด-แปซิฟิก คำว่าอินโด-แปซิฟิกปรากฏอยู่ในยุทธศาสตร์ของสหรัฐฯและตะวันตก หลายคนก็สงสัยว่าอินโด-แปซิฟิกมีเขตพื้นที่แค่ไหน
สหรัฐฯพูดถึงอินโด-แปซิฟิกบ่อยในยุคของโอบามา โอบามามองว่าสหรัฐฯเป็นมหาอำนาจดั้งเดิมในอินโด-แปซิฟิกที่กำลังถูกท้าทายโดยจีน รวมทั้งมองว่าจีนเป็นภัยคุกคามที่ท้าทายต่อระบบระหว่างประเทศ จึงสกัดกั้นจีนด้วย Rebalancing Strategy inAsia (ยุทธศาสตร์วางสมดุลใหม่ในเอเชีย) และ Pivot to Asia (ยุทธศาสตร์ปักหมุดเอเชีย) เพื่อลดอิทธิพลจีนและรักษาผลประโยชน์สหรัฐฯ
กระทรวงต่างประเทศสหรัฐฯยุคโอบามากำหนดว่า อินโด-แปซิฟิกคือแนวโค้งฝั่งทะเลที่แผ่จากแอฟริกาใต้จนถึงออสเตรเลีย ถ้าใครฟังปาฐกถาของโอบามาบ่อยๆ จะพบว่า โอบามาใช้คำว่าอินโด-แปซิฟิกและเอเชีย-แปซิฟิกสลับกันไปมา
เคยมีสื่อมวลชนถามนางคลินตัน รัฐมนตรีต่างประเทศสมัยโอบามาว่า ขอบเขตของอินโด-แปซิฟิกที่สหรัฐฯต้องการจะลดอิทธิพลจีนนั้นกินไปขนาดไหน นางคลินตันตอบว่า ตั้งแต่อนุทวีปอินเดียไปจนถึงฝั่งตะวันตกของทวีปอเมริกา หลับตาจินตนาการว่าสหรัฐฯในสมัยโอบามานะครับ สหรัฐฯต้องการกำจัดการเติบโตของจีนแถวริมมหาสมุทรอินเดีย ทะเลจีนตะวันออก ทะเลจีนใต้ และบางส่วนของมหาสมุทรแปซิฟิก
นโยบายต่างประเทศของสหรัฐฯเดิมแบ่งเอเชียออกเป็น 3 เขต คือเอเชียตะวันออก เอเชียใต้ และเอเชียกลาง หลังจากที่จีนโตขึ้น สหรัฐฯจึงใช้คำว่า Maritime Underbelly of Asia หรือเขตท้องสมุทรแห่งเอเชีย ส่วนกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯซึ่งเป็นหนึ่งในเครื่องมือของการสกัดการเติบโตของจีนพยายามใช้คำว่า Indo-Asia-Pacific ที่หมายถึงภูมิภาคจากฝั่งตะวันตกของสหรัฐฯไปจนถึงขอบตะวันออกของแอฟริกา ซึ่งพื้นที่นี้กินทั้งมหาสมุทรอินเดียและแปซิฟิก
...
คนที่พูดถึงอินโด–แปซิฟิกต่อจากโอบามาถี่และบ่อยมากคือทรัมป์ กระทรวงการต่างประเทศในยุคของทรัมป์กำหนดให้พื้นที่อินโด–แปซิฟิกคือ บริเวณที่คลุมมหาสมุทรอินเดียกับแปซิฟิกตะวันตก ในยุคทรัมป์นี่เองครับ ที่สหรัฐฯจีบอินเดียเพื่อให้มาเป็นตัวแสดงหลักในภูมิภาคอินโด–แปซิฟิกร่วมกับสหรัฐฯ (เพื่อซัดจีน) สหรัฐฯกังวลเรื่องจีนจะพุ่งเป็นเบอร์หนึ่งของโลกแทนตนมากถึงขนาดลงทุนมากมายมหาศาลกับกองทัพภาคอินโด–แปซิฟิก ทรัมป์บอกว่าอินเดียจะต้องไม่อยู่แต่ในเอเชียใต้ อินเดียต้องร่วมกับสหรัฐฯเข้าไปมีอิทธิพลในเอเชียตะวันออกและแปซิฟิก
อินเดียเป็นประเทศที่ไม่ค่อยอยากยุ่งกับการแย่งกันครองโลกของสหรัฐฯกับจีน พลเรือเอกอรุณ ประกาศ อดีตผู้บัญชาการทหารเรือของกองทัพอินเดียเคยออกมาประกาศว่า “ในฐานะคนอินเดีย ทุกครั้งที่ผมได้ยินคำว่าเอเชีย-แปซิฟิก ผมรู้สึกว่าอินเดียถูกกีดกันออกไป ภูมิภาคนี้จะมีแต่เอเชียตะวันออก เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หมู่เกาะแปซิฟิก และไปสุดอยู่ตรงแค่ช่องแคบมะละกาเท่านั้น”
อดีตนายกฯญี่ปุ่นที่โดนยิงตายเมื่อ 8 กรกฎาคม 2022 ชื่อนายอาเบะ ตอนเป็นนายกฯอาเบะร่วมยุทธศาสตร์ลดอิทธิพลจีนอย่างจริงจัง อาเบะใช้คำว่า Broader Asia หรือเอเชียที่กว้างไกลขึ้น แกบอกว่าการบูรณาการระหว่างเอเชียตะวันออกกับเอเชียใต้ต้องมีญี่ปุ่นกับอินเดียเป็นตัวแสดงหลัก อาเบะเชื่อว่าความร่วมมือระหว่างญี่ปุ่นกับอินเดียจะช่วยให้สหรัฐฯและออสเตรเลียเข้ามาทำงานร่วมกันได้ง่ายขึ้น อาเบะต้องการสร้างวงจัตุรัสหรือควอด (Quad) ซึ่งเป็นแกนสี่มหาอำนาจ สหรัฐฯ อินเดีย ญี่ปุ่น และออสเตรเลีย เข้าควบคุมมหาสมุทรอินเดียและแปซิฟิกโดยที่ไม่มีจีน
3 มีนาคม 2023 มีการประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศกลุ่มควอดในกรุงนิวเดลี นายฮายาชิ รัฐมนตรีต่างประเทศญี่ปุ่นเสนอโมเดลเดอะบีเทิลส์หรือวงสี่เต่าทองเพื่อรวมกันล้อมกรอบจีน ขณะที่สี่จัตุรัสกำจัดจีนวางแผนอยู่ในกรุงนิวเดลี จีนก็กำลังผลิตฟิปโปรนีล อิมิดาโคลปรด และเพอร์เม็ตทริน เพื่อใช้ควบคุมการเจริญเติบโตด้วยการลดปริมาณไข่และตัวอ่อนของแมลง
จีนอาจจะผลิตสารเหล่านี้ไว้ฉีดแมลงเต่าทองทั้งสี่ตัว.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com