ยูเครนอยากรีบเป็นสมาชิก EU แต่หนทางอาจไม่ง่ายอย่างที่คิด

• โวโลดิเมียร์ เซเลนสกี ประธานาธิบดียูเครน ลงนามเอกสารขอเข้าเป็นสมาชิกสหภาพยุโรปอย่างเป็นทางการ และขอให้ EU ออกกระบวนการพิเศษเพื่อยอมรับพวกเขาอย่างรวดเร็ว
  
  
• หากยูเครนเข้าเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป พวกเขาจะได้รับความช่วยเหลือทางทหารจากชาติสมาชิกอื่นๆ ง่ายขึ้นอีก ตามข้อตกลงการป้องกันร่วม
  
  
• แต่การเข้าเป็นสมาชิกอย่างรวดเร็วนั้นอาจเกิดขึ้นได้ยาก เพราะกระบวนการปกติมักใช้เวลานานนับสิบปี ทั้งยังต้องได้รับการยอมรับจากชาติสมาชิกทั้งหมด ซึ่งมักขัดแย้งกันอยู่ตลอดเวลาด้วย
  
  

ประธานาธิบดี โวโลดิเมียร์ เซเลนสกี แห่งยูเครน ลงนามเอกสารขอสมัครเป็นสมาชิกสหภาพยุโรปอย่างเป็นทางการแล้ว ในวันจันทร์ที่ 28 ก.พ. 2565 ที่ผ่านมา หลังจากเรียกร้องผ่านวิดีโอลิงก์ ขอให้ EU ออกกระบวนการพิเศษยอมรับพวกเขาเข้าเป็นสมาชิกอย่างรวดเร็ว ท่ามกลางภาวะสงครามในประเทศ หลังจากรัสเซียเปิดฉากบุกโจมตีเมื่อสัปดาห์ก่อน

การเข้าร่วมเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป เป็นเป้าหมายระยะยาวของยูเครนในช่วง 10 ปีหลัง พวกเขามีการลงนามข้อตกลงความร่วมมือกับ EU เพื่อเข้าร่วมการค้าเสรี และกระชับความสัมพันธ์ทางการทูต แต่ผู้นำยูเครนไม่เคยขอ ส่วน EU ก็ไม่ได้หารือเรื่องการรับเป็นสมาชิกอย่างเป็นทางการ เนื่องจากไม่อยากเป็นศัตรูกับรัสเซียที่คัดค้านเรื่องนี้อย่างรุนแรง

อย่างไรก็ตาม เสียงคัดค้านของรัสเซียไม่ใช่ปัญหาอีกต่อไป หลังจากมอสโกยกทัพบุกโจมตียูเครนเมื่อสัปดาห์ก่อน ทำให้ EU กับชาติตะวันตกเคลื่อนไหวเพื่อลงโทษรัสเซียอย่างหนัก ทั้งมาตรการคว่ำบาตรรุนแรง และให้การสนับสนุนยูเครนผ่านมาตรการต่างๆ เช่น การส่งอาวุธไปช่วยเหลือ ซึ่งเซเลนสกีก็ใช้จังหวะนี้ขอเข้าร่วมเป็นสมาชิก EU อย่างเป็นทางการ ซึ่งหากสำเร็จ ก็จะทำให้ยูเครนได้รับความคุ้มครองทางทหารจาก 27 ชาติสมาชิกด้วย

ทว่า กระบวนการสมัครเป็นสมาชิกสหภาพยุโรปนั้น ตามปกติแล้วใช้เวลานานนับสิบปี ชาติผู้สมัครจำเป็นต้องทำตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้หลายอย่าง และต้องมีการเจรจาเรื่องข้อตกลงอื่นๆ กันอีกยาวนาน แต่ยูเครนอาจไม่มีเวลามากขนาดนั้น เพราะตอนนี้ กองทัพรัสเซียยกมาประชิดเมืองหลวงของพวกเขาแล้ว

ยูเครนขอเป็นสมาชิก EU โดยเร็ว

ด้วยกองทัพรัสเซียยกทัพเข้าโจมตีจากหลายทิศทาง และเข้าประชิดใจกลางกรุงเคียฟมากขึ้นเรื่อยๆ เซเลนสกีมีเหตุผลมากมายที่ทำให้เขาต้องการให้ยูเครนเป็นชาติสมาชิกสหภาพยุโรปโดยเร็วที่สุด เนื่องจากสนธิสัญญา EU มีสัญญาการป้องกันร่วม ซึ่งผูกมัดให้ต้องช่วยเหลือชาติสมาชิก กรณีถูกรุกรานทางทหาร ซึ่งหากยูเครนเป็นสมาชิก EU รัสเซียคงต้องรับมือกับกองทัพของ เยอรมนี, ฝรั่งเศส และอื่นๆ ด้วยแล้ว ไม่ใช่แค่ยูเครนฝ่ายเดียวแบบนี้

เมื่อวันจันทร์ที่ผ่านมา (28 ก.พ.) เซเลนสกีโพสต์วิดีโอข้อความด่วน ขอให้สหภาพยุโรปรับพวกเขาเป็นสมาชิกและโดยเร็วด้วย “เรารู้สึกขอบคุณพันธมิตรที่อยู่เคียงข้างเรา แต่เป้าหมายของพวกเราคือการอยู่ร่วมกับสหภาพยุโรปทั้งหมด และที่สำคัญที่สุด คืออยู่ในสถานะเท่าเทียมกัน” เซเลนสกีกล่าว “ผมเชื่อมั่นว่านี่เป็นสิ่งที่ยุติธรรม ผมเชื่อมั่นว่าเราสมควรได้รับมัน ผมเชื่อมั่นว่าทุกอย่างเป็นไปได้” ก่อนที่เขาจะลงนามเอกสารขอสมัครเป็นสมาชิกสหภาพยุโรปอย่างเป็นทางการ

ต่อมาในช่วงบ่ายวันอังคาร (1 มี.ค.) เซเลนสกีปรากฏตัวผ่านวิดีโอลิงก์ที่การประชุมฉุกเฉินของรัฐสภาสหภาพยุโรป ที่กรุงบรัสเซลส์ เพื่อกล่าวย้ำคำขอของเขาอีกครั้ง “ไม่มีใครที่จะทำลายเราได้” “เรากำลังต่อสู้เพื่อเสรีภาพ, เพื่อชีวิต และตอนนี้ เพื่อความอยู่รอดของเรา ...พิสูจน์ว่าพวกคุณอยู่ข้างเรา แล้วจากนั้นชีวิตจะได้รับชัยชนะเหนือความตาย”

สมัครเป็นสมาชิก EU ไม่ง่ายอย่างที่คิด

กระแสการยอมรับยูเครนเข้าเป็นสมาชิกสหภาพยุโรปถูกพูดถึงอย่างกว้างขวาง เมื่อวันจันทร์ ประธานาธิบดีของชาติสมาชิก EU ในยุโรปตะวันออก 8 ประเทศ รวมถึง สโลวะเกีย, สโลวีเนีย และสาธารณรัฐเช็ก ผลักดันให้ EU สร้างกระบวนการใหม่เพื่อรับยูเครนเข้าเป็นสมาชิกอย่างรวดเร็ว

ทว่าผู้นำ EU มีความเห็นแตกต่างกันออกไปในเรื่องนี้ เมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา นางเออร์ซูลา วอน แดร์ เลเยน ประธานคณะกรรมาธิการยุโรป ออกมากล่าวว่า “ยูเครนเป็นหนึ่งในพวกเรา และเราต้องการให้พวกเขาอยู่ใน EU เมื่อเวลาผ่านไป พวกเขาเป็นส่วนหนึ่งของเรา” แต่อย่างที่ระบุไปข้างต้น ยูเครนไม่มีเวลารอแล้ว พวกเขาต้องการความเคลื่อนไหวที่รวดเร็ว

โชคไม่ดีตรงที่ กระบวนการขอเป็นสมาชิกสหภาพยุโรปตามปกตินั้นเชื่องช้ามาก เริ่มจากต้องผ่านเกณฑ์ที่กำหนดเอาไว้หลายอย่าง เช่น การจัดตั้งตลาดเสรี ยอมรับกฎหมายของ EU และเงินยูโร เป็นต้น จากนั้นจะเข้าสู่การเจรจาอันยาวนานกับชาติสมาชิกอื่นๆ เรื่องข้อตกลง และเงื่อนไขของแต่ละประเทศ

ยูเครน ยังต้องได้รับการอนุมัติจากชาติสมาชิกทั้ง 27 ประเทศ ซึ่งถือเป็นเรื่องยากอีก เพราะการรับสมาชิกใหม่ของ EU ถูกยกให้เป็นหนึ่งในปัญหาที่มีความแตกแยกมากที่สุดในยุโรป โดยนายชาร์ลส์ มิเชล ประธานคณะมนตรียุโรป ก็ยอมรับตามตรงว่า มีความคิดเห็นที่แตกต่าง และประเด็นอ่อนไหวอื่นๆ ภายใน EU เรื่องการรับสมาชิกเพิ่ม

กระบวนการทั้งหมดทั้งมวลนี้ทำให้โครเอเชียต้องใช้เวลาถึง 10 ปี กว่าจะได้เป็นสมาชิกสหภาพยุโรป ขณะที่กรีซคัดค้านการเข้าร่วมของมาซิโดเนียมานาน 15 ปี จนกระทั่งมาซิโดเนียยอมเปลี่ยนชื่อเป็น มาซิโดเนียเหนือ ในปี 2563 แต่จนถึงตอนนี้กระบวนการขอเป็นสมาชิก EU ของพวกเขาก็ยังไม่เสร็จสิ้นเลย

ความหวังยังไม่หมดสิ้น

ถึงแม้ว่า กระบวนการ ‘ปกติ’ ในการสมัครเป็นสมาชิก EU จะใช้เวลานาน แต่ในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมาแสดงให้เห็นแล้วว่า อะไรก็เกิดขึ้นได้ ทั้งการบุกโจมตียูเครนของรัสเซีย และมาตรการคว่ำบาตรรุนแรงอย่างไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนของสหรัฐฯ และยุโรป ทำให้ยูเครนยังมีความหวังที่จะเป็นสมาชิกสหภาพยุโรปอย่างรวดเร็วได้ แม้ว่าจะน้อยนิดก็ตาม

นายมาร์การริติส สคีนาส รองประธานคณะกรรมาธิการยุโรป บอกกับสำนักข่าวซีเอ็นเอ็น ในวันอังคารว่า มีการสนับสนุนเป็นวงกว้างให้รับยูเครนเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป และเขามั่นใจว่าในการประชุมคณะมนตรียุโรปครั้งต่อไป ซึ่งจะจัดขึ้นในวันที่ 10-11 มี.ค.นี้ เหล่าผู้นำจะตัดสินใจเริ่มกระบวนการเพื่อให้ยูเครนได้รับการยอมรับเข้าสู่ EU โดยเร็ว

แต่เมื่อถูกถามว่า คำว่าโดยเร็วนั้น เร็วแค่ไหน? นายสคีนาส ก็ตอบว่า ยังไม่มีการกำหนดกรอบเวลาที่แน่ชัดในการเจรจาก่อนการเข้าร่วม.




ผู้เขียน : ทิตชนม์ สว่างศรี

ที่มา : Forbes, Fortune, CNN

กราฟิก : Varanya Phae-araya