Credit : CC0 Public Domain
สนามแม่เหล็กโลกของดาวเคราะห์เกิดขึ้นจากสิ่งที่นักวิทยาศาสตร์เรียกว่าไดนาโม (dynamo) คือการไหลของโลหะที่หลอมละลายภายในแกนกลางของดาวเคราะห์และผลิตกระแสไฟฟ้า บนโลกไดนาโมคือสิ่งที่ทำให้เข็มทิศชี้ไปทางทิศเหนือ แต่ไดนาโมของดาวอังคารสูญหายไปหลายพันล้านปีแล้ว
การจับเวลาไดนาโมนับเป็นส่วนสำคัญของวิวัฒนาการของดาวเคราะห์ เพราะไดนาโมบอกถึงบางสิ่งเกี่ยวกับประวัติความร้อนของดาวเคราะห์และวิวัฒนาการของดาว เมื่อเร็วๆ นี้ทีมวิจัยนานาชาติ นำโดยมหาวิทยาลัยบริติชโคลัมเบียในแคนาดา พบว่าไดนาโมของดาวอังคารทำงานในช่วง 4,500-3,700 ล้านปีก่อน จากเบาะแสคือหินที่มีแม่เหล็กดึงดูด เนื่องจากหินที่อยู่ใต้พื้นผิวดาวก็เปรียบเสมือนเครื่องบันทึกข้อมูล โดยเฉพาะอย่างยิ่งหินภูเขาไฟ ที่เริ่มจากลาวาเมื่อเย็นตัวลงและแข็งตัวในที่ที่มีสนามแม่เหล็ก แร่ธาตุภายในหินก็เรียงตัวเข้ากับสนามแม่เหล็กดาวเคราะห์ นักวิทยาศาสตร์ก็สามารถประเมินได้ว่าไดนาโมทำงานในเวลาที่หินถูกจัดวาง
แม่เหล็กในหินบางก้อนบนพื้นผิวดาวอังคาร ระบุว่าไดนาโมบนดาวทำงานอยู่ระหว่าง 4,300-4,200 ล้านปีก่อน แต่การขาดสนามแม่เหล็กในแอ่งใหญ่ 3 แห่งที่ก่อตัวขึ้นเมื่อ 3,900 ล้านปีที่แล้ว ทำให้นักวิทยาศาสตร์ส่วนใหญ่เชื่อว่าไดนาโมไม่ได้ทำงานภายในช่วงเวลานั้น จากการวิเคราะห์ข้อมูลดาวเทียมใหม่ก็พบว่าสนามแม่เหล็กที่มาจากการไหลของลาวาในพื้นที่ชื่อลูคัส พลานัม (Lucus Planum) ที่ก่อตัวน้อยกว่า 3,700 ล้านปีก่อน ซึ่งช้ากว่าอายุของแอ่งดังกล่าว นอกจากนี้ ยังตรวจพบสนามแม่เหล็กความเข้มต่ำเหนือแอ่งโบเรียลิส ในซีกเหนือที่ก่อตัวเมื่อ 4,500 ล้านปีก่อน ซึ่งเชื่อว่าเป็นหนึ่งในองค์ประกอบที่เก่าแก่ที่สุดบนดาวอังคาร.
...