ในการแข่งขันกีฬาทุกครั้ง เรามักจะได้เห็นภาพทักษะที่โดดเด่นจากการแข่งขันที่ดุเดือด ความมีน้ำใจของนักกีฬา การรู้แพ้รู้ชนะ และอีกหนึ่งสิ่งที่เราได้เห็นบ่อยๆ นั่นคือ อาการบาดเจ็บทางกายขณะแข่งขันของนักกีฬา ซึ่งอาจสร้างความเจ็บปวดทางใจได้ไม่น้อย เช่น อาการบาดเจ็บหัวเข่าที่ส่งผลให้เส้นเอ็นไขว้หน้าข้อเข่าฉีกขาด เป็นหนึ่งในชนิดที่พบได้บ่อยที่สุดของการบาดเจ็บทางกีฬา มักเกิดขึ้นระหว่างการเล่นกีฬา เช่น สกี, เทนนิส, สควอช, ฟุตบอล, รักบี้ และแบดมินตัน หากไม่ได้รับการรักษาหมอนรองข้อเข่าหรือกระดูกอ่อนผิวข้อ ก็จะได้รับแรงที่ผิดปกติมากเกิน ทำให้ข้อเสียจนเกิดภาวะข้อเสื่อมได้
ทำความรู้จักเส้นเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า
เส้นเอ็น คือ เนื้อเยื่อที่มีความแข็งแรงและเชื่อมต่อกระดูกเข้าด้วยกัน สำหรับเส้นเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า (anterior cruciate ligament) หรือที่หลายคนมักจะเรียกย่อๆ ว่า ACL จะอยู่บริเวณจุดกึ่งกลางของข้อเข่าและยาวไปตามแนวเฉียงจากด้านหลังของกระดูกต้นขาไปจนถึงกระดูกหน้าแข้ง เส้นเอ็นนี้ทำหน้าที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของหัวเข่าและหน้าแข้งให้เคลื่อนไหวได้มากน้อยและในมุมต่างๆ หากมีแรงบิดหมุนที่รุนแรงจะทำให้เอ็นไขว้หน้าขาดได้ และความมั่นคงของเข่าที่ป้องกันไม่ให้กระดูกทีเบีย (Tibia) เลื่อนไปข้างหน้าใต้เข่าหรือบิดหมุนก็จะเสียไป
เส้นเอ็นไขว้หน้าข้อเข่าฉีกขาดจะมีอาการอย่างไร?
1. รู้สึกมีอะไรดีดอยู่ข้างในขา
2. ปวดภายในเข่าลึกๆ มีอาการเข่าบวม ข้อเข่าไม่มั่นคง
3. เมื่อเอ็นไขว้หน้าขาด จะได้ยินเสียงลั่นในข้อ (Audible Pop)
4. หัวเข่าใช้งานไม่ได้ในขณะที่ได้รับบาดเจ็บ
5. หัวเข่าบวมปูดทันที หรือภายใน 24 ชั่วโมง
6. มีอาการเจ็บปวดรุนแรงจนไม่สามารถทำกิจกรรมอื่นได้
7. มีอาการเข่าบวม และเลือดออกในหัวเข่า
...
ถ้าหากมีอาการตั้งแต่ข้อที่ 3-7 ต้องรีบพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อทำการรักษาโดยเร็วที่สุด
เอ็นไขว้หน้าเข่าขาดเกิดจากปัจจัยอะไรบ้าง?
สาเหตุเอ็นไขว้หน้าเข่าขาดมักเกิดจากการบาดเจ็บที่เกิดจากการปะทะ ซึ่งเป็นหนึ่งในอาการบาดเจ็บที่นักกีฬาพบเจอ โดยเฉพาะนักกีฬาฟุตบอล สำหรับบุคคลทั่วไป หากออกกำลังหรือทำกิจกรรมที่มีการเคลื่อนไหวแบบบิดหมุนตัวเร็วแล้วเกิดการเสียหลักล้ม หรือการกระโดดที่รีบยกเท้า ก็สามารถทำให้เกิดการบาดเจ็บได้ เช่น กีฬาบาสเกตบอล แบตมินตัน และสกี เป็นต้น
นอกจากนี้ ยังสามารถเกิดการบาดเจ็บได้โดยไม่ได้มีการปะทะ ซึ่งมักมีสาเหตุจากกล้ามเนื้อที่ตึง ไม่ยืดหยุ่น หรือไม่แข็งแรง ทำให้เข่าบาดเจ็บ แต่มักเป็นแบบค่อยเป็นค่อยไปหรือสะสม มากกว่าเป็นการกระแทกแล้วฉีกขาดในทันที
เอ็นไขว้หน้าเข่าขาด ปฐมพยาบาลเบื้องต้นอย่างไร?
เมื่อเกิดการบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าเข่าขาดกะทันหัน การดูแลปฐมพยาบาลเบื้องต้นสามารถทำได้ด้วยการนอนนิ่งๆ อย่าพยายามขยับ รอคนมาช่วยเพื่อนำส่งโรงพยาบาล หากกรณีเกิดการบาดเจ็บบริเวณเอ็นไขว้หน้า และไม่แน่ใจว่าเอ็นไขว้หน้าฉีกขาดหรือไม่ ให้ประคบเย็นให้เร็วที่สุดก่อน จากนั้นทิ้งระยะเวลาสักพักแล้วลองขยับเข่า งอเข่า เหยียดเข่า โดยค่อยๆ ลงน้ำหนัก ให้สังเกตว่าหากเจ็บหรือมีอาการบวมทันทีให้รีบพบแพทย์ แต่ในกรณีที่ปวดมากจนขยับไม่ได้ ข้อเข่าผิดรูป บิดเบี้ยว อย่ากด ดัน ดึง หรือปรับเข้าที่เอง แนะนำให้ดามด้วยไม้หรืออุปกรณ์ที่มี แล้วพันผ้ายึดให้แข็งแรงก่อนนำส่งโรงพยาบาล
การรักษาเส้นเอ็นไขว้หน้าข้อเข่าฉีกขาด
ผู้ป่วยที่มีเส้นเอ็นไขว้หน้าข้อเข่าฉีกขาด จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาด้วยการผ่าตัด ควบคู่การทำกายภาพบำบัดเป็นเวลาประมาณอย่างน้อย 6 เดือน ซึ่งเอ็นไขว้หน้าเข่าขาดนั้น หากไม่รีบรักษาจะส่งผลให้เข่าเสื่อมก่อนวัย ซึ่งในปัจจุบันการรักษาผ่าตัดเส้นเอ็นไขว้หน้าข้อเข่าฉีกขาด นับว่าเป็นวิธีการรักษาที่ใช้บ่อย มีเป้าหมายเพื่อป้องกันไม่ให้กระดูกหน้าแข้งเคลื่อนที่ไปข้างหน้ามากเกินไป เนื่องจากจะส่งผลเสียต่อกระดูกอ่อน และเพื่อให้หัวเข่ากลับมาทำงานได้ตามปกติ
ขอบคุณข้อมูล : สถาบันกระดูกและข้อ โรงพยาบาลพญาไท พหลโยธิน