สะโพกและข้อเข่าดูเหมือนจะเป็นอวัยวะยอดฮิตที่เกิดความเสื่อมและมีความจำเป็นต้องผ่าตัด ข้อมูลจากสำนักงานบริการสุขภาพแห่งชาติ หรือเอ็นเอชเอส (NHS) ของอังกฤษระบุว่า การเปลี่ยนข้อเข่าและสะโพกเป็น 2 ชนิดการผ่าตัดที่พบบ่อยที่สุด
การผ่าตัดข้อสะโพกเทียมเป็นการผ่าตัดข้อสะโพกเดิมที่มีปัญหาออกไปแล้วทดแทนด้วยข้อสะโพกเทียมในผู้สูงอายุที่มีภาวะข้อสะโพกเสื่อมอย่างรุนแรง (severe osteoarthritis of hip joint) หรือในผู้สูงอายุที่มีภาวะกระดูกพรุน หกล้ม ข้อสะโพกหัก (fracture femoral neck) รวมทั้งภาวะข้อสะโพกขาดเลือด ทำให้ข้อสะโพกถูกทำลาย ฯลฯ
ส่วน ข้อเข่า ถือว่าเป็นอวัยวะยอดฮิตที่มีการผ่าตัดเปลี่ยนมากที่สุดในผู้สูงอายุ ส่วนใหญ่เกิดจากภาวะข้อเข่าเสื่อม ซึ่งเฉพาะในประเทศไทยมีผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมมากกว่า 6 ล้านคน อาการแสดงของโรคนี้ คืออาการปวดเข่าเวลาเดิน โดยเฉพาะตอนเดินขึ้นบันได
การรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมหากเป็นไม่มาก อาจเริ่มจากการให้ยาลดอาการปวดและให้คนไข้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม โดยเฉพาะอิริยาบถที่จะมีผลต่อการทำให้ข้อเข่าเสื่อมเร็วขึ้น เช่น การเดินลงบันได การนั่งคุกเข่า หรือแม้แต่การนั่งในท่าที่งอเข่ามากๆ ซึ่งจะมีผลต่อการเพิ่มแรงดันภายในเข่า ผู้ป่วยที่อ้วนหรือมีน้ำหนักมาก ควรลดน้ำหนักได้อย่างน้อย 5% ของน้ำหนักตัว และสุดท้ายเมื่อรักษาทุกวิธีแล้ว แต่ข้อเข่ามีอาการเสื่อมมากขึ้น ทางเลือกสุดท้ายก็คือการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า
...
มีคำถามว่า...เมื่อเปลี่ยนข้อเข่าแล้ว อายุการใช้งานของข้อเข่าเทียมจะใช้ได้กี่ปี ถ้าเป็นสมัยก่อน ก็อาจจะมีคำตอบที่หลากหลาย 10 ปี 15 ปี หรือ 20 ปี
ล่าสุดสำนักข่าวบีบีซี รายงานผลการวิจัยโดยมหาวิทยาลัยบริสตอล ระบุว่า 8 ใน 10 ของการผ่าตัดเปลี่ยนเข่า และ 6 ใน 10 ของการผ่าตัดเปลี่ยนสะโพก สามารถใช้การได้ถึง 25 ปี งานวิจัยนี้ตีพิมพ์ในวารสาร The Lancet โดยศึกษากรณีของคนไข้มากกว่า 5 แสนคน
ดร.โจนาธาน อีวานส์ เจ้าหน้าที่ผู้เชี่ยวชาญด้านกระดูก ผู้เขียนงานวิจัยหลัก และนักวิจัยจากวิทยาลัยแพทย์บริสตอล บอกว่า ระยะเวลาดังกล่าวยาวนานกว่าที่เคยเชื่อกัน และผลวิจัยนี้จะช่วยให้คนไข้ตัดสินใจว่าเมื่อไรถึงจะเข้ารับการผ่าตัดได้ดีขึ้น
“สำนักงานบริการสุขภาพแห่งชาติบอกได้แค่ว่าการผ่าตัดถูกออกแบบให้ใช้การได้นานแค่ไหน ไม่ใช่อ้างถึงหลักฐานจากประสบการณ์จริงของคนไข้ แต่ถ้าดูจากเทคโนโลยีและเทคนิคที่พัฒนาในช่วง 25 ปีที่ผ่านมา อาจพูดได้ว่าการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าและสะโพกทุกวันนี้อาจใช้การได้นานขึ้นกว่าเดิมอีก”
ดร.โจนาธาน บอกว่า ในปี 2017 มีการผ่าตัดเกือบ 2 แสนครั้งในอังกฤษและเวลส์ โดยคนไข้ส่วนใหญ่อายุระหว่าง 60-80 ปี ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญมากขึ้นเพราะมีจำนวนประชากรสูงอายุเพิ่มขึ้น และระดับอายุคาดเฉลี่ยของคนก็สูงขึ้นด้วย
เว็นดี ฟรายเยอร์ คนไข้วัย 80 ปี บอกว่า ผ่าตัดเปลี่ยนสะโพกเมื่อ 17 ปีที่แล้ว การผ่าตัด ครั้งนั้นเปลี่ยนชีวิตเธอไปโดยสิ้นเชิง เธอบอกว่า ก่อนหน้านั้นฉันเจ็บมาก ชีวิตมันแย่มากๆ เอาทีเดียว ฉันเคยขี่จักรยานไปทำงานแต่ต้องเลิกไปเพราะอาการปวด แต่หลังจากผ่าตัด ความเจ็บปวดทั้งหมดก็หายไปเลย มันเหมือนเวทมนตร์จริงๆ
ทุกวันนี้ฟรายเยอร์สามารถเล่นเทนนิสและแบดมินตันได้เป็นประจำควบคู่ไปกับการขี่จักรยานและเดินด้วย
มีสถิติของระยะเวลาการใช้งานในการผ่าตัดเข่าและสะโพกเทียม ระบุว่า 89% ของการผ่าตัดเปลี่ยนสะโพก ใช้งานได้ 15 ปี, 70% ใช้งานได้ 20 ปี และกว่าครึ่ง หรือประมาณ 58% ใช้งานได้ 25 ปี ขณะที่การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าทั้งหมด 93% ใช้งานได้ 15 ปี, 90% ใช้งานได้ 20 ปี และ 82% ใช้งานได้ 25 ปี ส่วนการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าบางส่วน 77% ใช้งานได้ 5 ปี, 72% ใช้งานได้ 20 ปี และ 70% ใช้การได้ 25 ปี
งานวิจัยของบริสตอลยังระบุด้วยว่าการวิจัยครั้งนี้ค้นคว้าจากรายงานการผ่าตัดจาก 6 ประเทศ ได้แก่ ออสเตรเลีย, ฟินแลนด์, เดนมาร์ก, นิวซีแลนด์, นอร์เวย์ และ สวีเดน ซึ่งมีข้อมูลอย่างน้อย 15 ปี แต่ไม่ได้ดูข้อมูลของสหราชอาณาจักรเพราะมีข้อมูลย้อนหลังกลับไปไม่นานพอ อย่างไรก็ตาม ผลการวิจัยก็ตรงกับงานวิจัยอื่นๆ ที่ทำขึ้นในสหราชอาณาจักร
...
ในงานวิจัยชิ้นนี้ยังระบุด้วยว่า การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าและสะโพกที่ผิดพลาดมักจะเกิดจากการติดเชื้อ การใช้งานมาก แต่ที่ไม่พบบ่อย คือการหัก ซึ่งหากมีการหักเกิดขึ้น หมายความว่า คนไข้ต้องเข้ารับการผ่าตัดแก้ไขใหม่ที่มีแนวโน้มของความล้มเหลวมากขึ้น
นพ.จอห์น สกินเนอร์ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านกระดูกจากสมาคมกระดูกแห่งสหราชอาณาจักรบอกว่า จำนวนการผ่าตัดปลูกฝังเทียมที่ประสบความสำเร็จมากขึ้นหมายความว่าจะมีจำนวนการผ่าตัดเพื่อแก้ไขลดน้อยลง
“นี่เป็นข่าวดี และแพทย์ด้านกระดูกกำลังพยายามพัฒนาการผ่าตัดเปลี่ยนสะโพกเทียมให้ใช้งานได้นานขึ้น” สกินเนอร์บอกและว่าเป็นที่รู้กันว่า 95% ของการผ่าตัดเปลี่ยนสะโพกสามารถใช้การได้อย่างน้อย 10 ปี ขณะที่สำนักงานบริการสุขภาพแห่งชาติระบุว่า การผ่าตัดเปลี่ยนสะโพกมีระยะเวลาการใช้งานเฉลี่ยได้อย่างน้อย 15 ปี
คุณหมอสกินเนอร์ บอกด้วยว่า ก่อนหน้านี้คนไข้เข้ารับการผ่าตัดในช่วงท้ายของการป่วยเป็นโรคข้ออักเสบก่อนที่จะเดินไม่ได้และต้องพึ่งรถเข็น แต่ตอนนี้มีความมั่นใจกับกระบวนการผ่าตัดเปลี่ยนสะโพกถึงขั้นที่สามารถเสนอการรักษาให้กับคนไข้เพื่อที่จะช่วยบรรเทาความเจ็บปวดและช่วยให้พวกเขายังกระฉับกระเฉง สามารถทำอะไรได้แบบที่ไม่เหมือนคนที่เคยมีภาวะของข้อสะโพกเสื่อมมาก่อนเลย.