เพื่อเป็นการส่งเสริมและสนับสนุนผู้ที่ทำงานด้านศิลปวัฒนธรรมให้มีกำลังใจที่จะดำรงและอนุรักษ์ความเป็นไทยสืบต่อไป มูลนิธิคึกฤทธิ์ 80ฯ ได้จัดงานมอบรางวัลคึกฤทธิ์ ประจำปี 2566 โดยปีนี้คณะกรรมการมูลนิธิคึกฤทธิ์ได้มีมติปรับหลักเกณฑ์ในการพิจารณาให้ครอบคลุมศิลปะการแสดงพื้นบ้าน รางวัลคึกฤทธิ์จะแบ่งออกเป็น 2 สาขา ได้แก่ สาขาศิลปะการแสดง และสาขาวรรณศิลป์ โดยสาขาศิลปะการแสดง มี 2 รางวัล ประเภทคณะบุคคล และประเภทรายบุคคล สาขาวรรณศิลป์ 1 รางวัล รวมรางวัลคึกฤทธิ์ทั้งสิ้น 3 รางวัล ซึ่งจัดงานที่โรงละครอักษรา คิง เพาเวอร์ เมื่อเร็วๆนี้
ทั้งนี้ รางวัลคึกฤทธิ์ ถือเป็นรางวัลอันทรงคุณค่าที่เป็นที่ยอมรับอย่างแพร่หลายจากสาธารณชน โดยรักษาอัตลักษณ์ของ “ความเป็นคึกฤทธิ์” ในแง่ศิลปะที่สอดแทรกความเป็นตัวของตัวเอง แต่ในขณะเดียวกันต้องมีความเป็นอิสระ และสามารถพัฒนางานศิลปะในสาขาของตนให้มีคุณค่าต่อสังคม การมอบรางวัลคึกฤทธิ์ได้เริ่มต้นจัดขึ้นตั้งแต่ปี 2553 ปีนี้เป็นปีที่ 12 (ปี 2564-2565 งดการมอบรางวัล) โดยคณะกรรมการมูลนิธิคึกฤทธิ์ได้สรรหาบุคคลที่มีความเชี่ยวชาญและมีผลงานเป็นที่ยอมรับ ซึ่งผลการประกาศรางวัลคึกฤทธิ์ในปี 2566 มีดังนี้ สาขาศิลปะการแสดง สำหรับคณะบุคคล ได้แก่ คณะละครชาตรีจงกล โปร่งน้ำใจ คณะละครชาตรีที่สืบเชื้อสายมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3 โดยทางคณะได้อนุรักษ์และทำการแสดงละครชาตรีมาจนถึงปัจจุบัน และรายบุคคล ได้แก่ อำไพ บุญรอด ศิลปินดีเด่นจังหวัดระยอง ผู้พากย์และเชิดหนังใหญ่วัดบ้านดอน ที่มีชื่อเสียงโด่งดังของภาคตะวันออก ส่วนสาขาวรรณศิลป์ ได้แก่ อัศศิริ ธรรมโชติ ศิลปินแห่งชาติ เจ้าของรางวัลซีไรต์ ปี 2524 นักเขียนหนังสือรวมเรื่องสั้นชื่อ “ขุนทอง เจ้าจะกลับมาเมื่อฟ้าสาง”
...
ศิลปินพื้นบ้านผู้ได้รับรางวัล อำไพ บุญรอด กล่าวว่า “ไม่นึกไม่ฝันว่าคนที่อยู่ต่างจังหวัดอย่างตน จะมีโอกาสได้รับรางวัลนี้ เป็นความภาคภูมิใจและรู้สึกดีใจอย่างมากครับ เพราะศิลปะอย่างหนังใหญ่ในประเทศไทยไม่ค่อยแพร่หลาย ตอนนี้เป็นห่วงอยู่ว่ามันจะสูญสิ้นไป เพราะ ณ ปัจจุบันนี้ที่มีการสืบสานเหลืออยู่แค่ 2 คณะ คือหนังใหญ่วัดบ้านดอน จ.ระยอง และวัดขนอน จ.ราชบุรี กลัวว่าในอนาคตเด็กไทยก็จะเห็นหนังใหญ่ที่แปะไว้บนผนังพิพิธภัณฑ์ ขาดชีวิตชีวาของมัน หนังใหญ่มันต้องเชิด ต้องเต้นไปตามจังหวะดนตรี ใจหายมากถ้าถึงวันที่หนังใหญ่มันไม่มีลมหายใจ ”
ด้าน ครูหมู-จารุวรรณ สุขสาคร ตัวแทนจากคณะละครชาตรีจงกล โปร่งน้ำใจ กล่าวว่า ดีใจที่มีคนเห็นว่างานที่เราทำมีคุณค่า ตนไม่ได้เรียนจากกรมศิลปากร เราเรียนจากพ่อแม่สอนเรา เป็นศิลปินพื้นบ้านธรรมดา วิถีของศิลปินพื้นบ้านคือต้องยืนด้วยลำแข้ง ตัวเอง ไม่ได้มีหน่วยงานรัฐเข้ามาสนับสนุน เพราะถึงเขามีงบสนับสนุน ศิลปินพื้นบ้านจริงๆ เขาไม่มีความรู้ว่า จะไปขอการสนับสนุนจากหน่วยงานไหน แต่โชคดีที่คณะครูหมูได้อยู่ตรงพระพรหมเอราวัณมีงานประจำเป็นหลัก เราก็มีทุนที่จะไปสอนเด็กๆ ได้ ปัจจุบันละครชาตรีนี้เหลืออยู่ไม่ถึง 3 คณะ เพราะละครชาตรีมันไม่สามารถเลี้ยงชีพได้แล้ว.